Skírnir - 01.04.1991, Blaðsíða 151
SKÍRNIR
STAÐLAUSIR STAFIR
145
Guðmundur kvíðir mjög fyrir bardaganum og sefur illa um nóttina,
en ber sig þó mannalega: „„Hygg ek, at mál mun vera at færa af hendi
illmælit““ (40). Vinur hans leggur á ráðin og fær hann ofan af
hólmgöngunni með þeim orðum „„at ek mun vera maðr miklu vitrari
en þú, fyrir því at ek sé, at þú ert verr en dáðlauss““ (40). Þetta endar
með því að þeir Guðmundur ríki og Þórir Helgason sættast, enda
valdamestu menn héraðsins. Þórir selur Guðmundi sjálfdæmið og er
dæmdur útlægur um skeið. Oðru máli gegnir um Þorkel hák. Hann á
ekkert annað skilið en verða drepinn. Guðmundur og menn hans,
tuttugu saman, sækja að honum óvörum og sofandi. Bærinn er lítill og
umhverfið hversdagslegt: „Mjólkrketill stóð í húsinu, ok var þröngt“
(52). Þorkell byrjar strax á því að hæða Guðmund og dylgja um
ódugnað hans og ergi með myndmáli sem gerir hann að konu, eða
öllu heldur kerlingu:1 „„Þú hafðir bratta leið ok erfiða, ok trautt kann
ek at ætla, hversu rassinn myndi sveitask ok erfitt hafa orðit í þessi
ferð““ (52). Síðan hleypur hann fram með brugðið sverð og heggur til
Guðmundar: „En hann hopaði undan" (52). Félagar hans ráðast síðan
allir á Þorkel: „Ok varð hann sárr mjök, því at margir váru um einn.
Hann var eigi at óákafari, þó at iðrin lægi úti“ (52). Karlmennsku
Guðmundar er mjög brugðið og enn hopar hann:
Guðmundr hopaði undan ok hrataði í mjólkrketilinn. Þat sá Þorkell ok
hló at ok mælti: „Nú kveð ek, at rassinn þinn hafi áðr leitat flestra
lækjanna annarra, en mjólkina hygg ek hann eigi fyrr drukkit hafa.
Enda rázk þú nú hingat, Guðmundr; úti liggja nú iðrin mín.“ (52)
Þetta verða hans síðustu orð, þvx að „síðan drápu þeir hann“ (52).
Þaggað hefur verið niður í slúðrinu. Senan er með þeim gróteskustu í
Islendingasögum. Hlæjandi, sundurskorinn líkami hvetur rassblauta
og afvelta hetju til atlögu við sig.
1 Ergi karla í íslendingasögum felst í kvengervingu þeirra, í því að þeir eru konan í
samförunum. Sjá grein mína ,„,Ekki höfu vér kvennaskap““ (sbr. nmgr. 1 á bls.
135), bls. 299.