Skírnir - 01.04.1991, Blaðsíða 150
144
HELGA KRESS
SKÍRNIR
hún hafi tekið sótt og gengur að rúmi hennar. Þórlaug vill ekki vera
lengur í boðinu en fara heim. Guðmund grunar eitthvað, og á
heimleiðinni ræðir hann einslega við konu sína:
„Við þik vil ek tala, Þórlaug, því at ek sé, at þú ert eigi sjúk, ok seg mér,
hverju þetta gegnir.“ Hon svarar: „Ek mun svá gera; en sjaldan hefi ek
þat mælt fyrir þér, er þér megi verr líka en áðr. En nú eru þau efni í, er
ek má eigi leyna þik.“ Síðan sagði hon honum, hvat þær höfðu talat, ok
fjándmæli manna við hann. (19)
Slúðrið um ergi Guðmundar ríka kemur upp meðal karla, en kvenna-
hjal verður til að kveða upp úr með það. Fyrst ber Geirlaug slúðrið í
Þórlaugu og getur um leið heimildamanna sinna, sem annar er hvorki
meira né minna en goðorðsmaðurinn sjálfur, og hinn Þorkell nokkur
með hið gróteska viðurnefni hákur. Þórlaug ber það síðan í mann
sinn, eða þangað sem síst skyldi. Það er ekki einungis að slúðrið
hrindi atburðarásinni af stað, heldur liggur það á mjög táknrænan
hátt undir yfirborði allrar sögunnar um Guðmund ríka þar sem því
skýtur aðeins einstaka sinnum upp. Deilur hans við Þóri Helgason
snúast nefnilega í orði kveðnu um allt aðrar sakir en þær sem raun-
verulega búa að baki. Það ráð fær hann hjá fóstra sínum og besta
vini, Einari Konálssyni, sem sagður er „spekingr mikill" (19-20).
Sagan sjálf leikur sér að slúðrinu með því að gefa því hvað eftir annað
undir fótinn að það sé í rauninni satt. Þetta kemur m.a. fram í frá-
sögninni af því þegar verið er að reyna að sætta þá Guðmund ríka og
Þóri Helgason á þingi, en Guðmundur vill ekkert annað en sjálf-
dæmi:
Þá mælti Þórir hátt: „Eigi mun ek enn láta þrjóta boðin við þik,
Guðmundr, því at ek veit, at þér þykkir annat miklu stórligar við mik
en um haframerkingina Þóris Akraskeggs, því at ek veit, at þú kennir
mér þat einum, er margir mæla, - ok eru þó eigi aðrir minna af valdir, -
at ek hafa mælt ragliga við þik. Vil ek þat nú reyna, hvárt þetta er
sannmæli eða eigi, því at ek vil skora á þik til hólmgöngu [...] Ætla ek,
áðr en þeim fundi lúki, at færask skal af tvímælit, hvárt sannara er, at þú
sér maðr snjallr ok vel hugaðr, eða sé hinn veg, sem vér höfum áðr
orðum til komit ok allmargir hafa sagt fyrir oss, at þú sér eigi snjallr."
Varð þá mikit óp at Lögbergi at orðum hans. (39-40)