Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 76

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 76
uð á upplýsingaöld var ráðandi í ritskýringu biblíufræða allt til tíma bók- menntarýninnar á síðasta aldarfjórðungi tuttugustu aldar. Hugmyndir um munnlegar geymdir eru ævinlega tengdar einhvers konar sögulegum veru- leik (t.d. meintum vitnum að atburðum eða félagslegu umhverfi og notk- un27). En skiptir þessi skuggi hins ímyndaða sögulega umhverfis heimilda að baki textum yfirleitt einhverju máli og getur texti vitnað um annað en sjálfan sig eðli sínu samkvæmt? Vitnisburðurinn er aðeins textinn Þegar talað er um munnlegar hefðir í nýjatestamentisfræðum er einmitt ver- ið að vísa í meintan sögulegan bakgrunn elstu hefðanna sem varðveittar eru um Jesú frá Nasaret (einkum um dæmisögur hans, kraftaverk og ummæli) og jafnvel sögurnar um örlög hans, píslarfrásögur Nýja testamentisins og apókrýfra rita þess. Hugmyndir af þessum toga fylgja einfaldlega orðum höfundar Lúkasarguðspjalls þegar hann segir í formála guðspallsins að hann hafi varfærnislega yfirfarið allt það sem fært hafi verið í frásögur eft- ir vitnisburði þeirra sem hafi verið „sjónarvottar og þjónar orðsins“ (Lk 1.1-4) til að greina nú nákvæmar frá því en ótilteknir forverar sínir.28 Engu að síður vitnar Lúkas einnig til ritaðra heimilda í þessum sama formála (Lk 1.1,4). Sagan um Jesú og örlög hans er þá ekki einasta frásögn ýmissa höfunda í frumkristnu samhengi heldur og saga í einhvers konar sagnfræðilegum skilningi rétt eins og Islendingasögur í huguin sagnfestumanna. Gengið er út frá því að elstu heimildir um uppruna kristindómsins og forsprakkann að baki hinum nýju trúarbrögðum (dæmisögur og ummæli Jesú) hafi með ein- um eða öðrum hætti verið óskráðar (agrafa) og settar á blað eftir dauða hans ýmist fyrst af einhverjum milliliðum milli þessara munnlegu geymda og guðspjallahöfundanna eða þeim sjálfum.29 Jafnvel pfslarsaga Jesú er talin 27 Sjá t.d. Bjarni Guðnason, „Hryggjarstykki er samtíðarsaga ... Heimildir hans [þ.e. Eiríks Oddssonarj eru því nær einvörðungu munnlegar," Fyrsta sagan, 72; Bultmann, eins og Gunkel, talaði um „Sitz im Leben“ hinna ólíku bókmenntaforma, Geschiclue, 4. 28 Sjá t.d. Helmut Koester, Introduction to the New Testament, Volume II, History and Literature of Early Cliristianity (Philadelphia, PA & Berlin: Fortress & de Gruyter, 1982), 83-86; einnig Clarence E. Glad, Atökin um textann: Nýja testamentið og itpphaf kristni (Ritröð Grettisakademíunnar 1; Reykjavík: Grett- isakademían og Háskólaútgáfan, 2004), 127 (um píslarfrásöguna). 29 Sjá t.d Helmut Koester, Ancient Christian Gospels: Their History and Development (London&Phila- delphia, PA: SCM & Trinity Press Intemational, 1990), 31-43; einnig Clarence E. Glad en hann segir, „Munnleg hefð varðveitir hina sameiginlegu minningu, ...,“ Atökin um textann, 61. 74
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.