Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Blaðsíða 19

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Blaðsíða 19
fáeinum árum. Þetta kemur í ljós í hvert skipti sem hann þurfti að aðlaga dönsk fyrirmæli að íslenskum aðstæðum. Þá leitaðist hann alltaf við að verða við fyrirmælunum með lágmarksbreytingu. Við athugun á prestastefnusamþykktum hans á áttunda og tíunda áratug 16. aldar kemur í ljós að hann hafi verið evangelískur eða þess vegna lúth- erskur hefðarhyggjumaður. Sem dæmi um þessa stefnu má benda á að Guðbrandur reyndi að endurreisa ferminguna í biskupsdæmi sínu en hún hvarf sem kunnugt er úr kirkjum siðaskiptamanna þar til hún var endurreist um daga píetismans, sem ein þeirra mörgu breytinga, sem Lúðvík Harboe (d. 1783) beitti sér fyrir hér á landi á árunum milli 1740 og 1750. Þá koma merki þessarar stefnu fram á sviði kirkjuagans en Guðbrandur vildi halda í bannfæringuna (excommunicatio major) meðan siðaskiptamenn í anda Lúthers létu almennt nægja að halda í forboðið eða fyrra stig bannfæring- ar (excommunicatio minor). Loks áskildi Guðbrandur biskupi einkaleyfi á að veita aflausn fyrir stórsyndir en slík aðgreining á valdi presta og biskupa var óþekkt í fræðum Lúthers. Þá héldust nokkuð fleiri helgidagar í Hóla- biskupsdæmi í hans tíð en almennt gerðist í lúthersku kirkjunni um hans daga.21 Ofannefnd dæmi benda til markaðrar stefnu en ekki tækifærismennsku eða tilviljunar. Ekki er þó víst að meðvituð og sjálfri sér samkvæm fom- menntastefna eða húmanismi skýri allar sjálfstæðar ákvarðanir Guðbrands á biskupsstóli. Allt eins getur verið að landshættir, bág staða íslensku klerkastéttarinnar og almennt úrræðaleysi hafi valdið hér miklu. Það breyt- ir hins vegar ekki megin niðurstöðunni um stefnu Guðbrands á biskupsstóli. Arfleifðin frá Guðbrandi Þorlákssyni. Þegar rætt skal um arfleifðina frá Guðbrandi Þorlákssyni er ómögulegt ann- að en að staldra fyrst við hina miklu bókaútgáfu hans sem var að sönnu með ólíkindum hvort sem miðað er við aðstæður eða ekki en alls gaf hann út um 100 rit og eru eintök af 79 þeirra vaðveitt.22 Þar af eru fjórar bækur þekktast- ar: Sálmabókin (1589), Graduale eða Grallarinn (1594), Vísnabókin (1612) en þó fyrst og fremst sjálf Biblían sem kom út ótrúlega snemma á ferlinum eða 1584. Um hana hafa þessi orð verið látin falla: „Útgáfa Biblíunnar 1584 er ekki einungis stórkostlegur viðburður í bókaútgáfu íslendinga heldur 21 Hjalti Hugason 1990:96-118. 22 Einar Sigurbjömsson o.a. 2000: xi. 17
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.