Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Blaðsíða 94

Jahve væri þar nálægur með sérstökum hætti.: Nú leit út fyrir að sú trú hefði
orðið sér til skammar. Hér er það harmur sem mest kveður að þegar hugsað
er til Síonar.
Mitt í öllum harminum er þó enn til staðar von og þar gegna þær vonir
og þrár sem tengdar eru Jerúsalem lykilhlutverki. Minningin gegnir jafn-
framt stóru hlutverki í sálminum.
Þráin eftir Síon er enn óbiluð og jafnframt er hatrið í garð þeirra sem gert
hafa á hlut Síonar málað mjög sterkum litum. Það voru einkum Babýlóníu-
menn sem gerðu á hlut Jerúsalembúa. Sálmurinn er því að vissu leyti upp-
gjör milli þessara kunnu borga, Jerúsalem og Babýlonar. Og sálmaskáldið
veit hvert hann á að snúa sér, þar hefur ekkert breyst. Skáldið snýr sér til
Jahve í kalli sínu á refsingu þeim til handa sem leikið höfðu Jerúsalem svo
grátt. Nú er heitið á Jahve að minnast „óheilladags Jerúsalem.“
En mönnum sést yfir að frekar en að vera heimild um grimmd Gyðinga
þá höfum við hér óhugnanlega heimild um hlutskipti Gyðinga við fall Jer-
úsalem og þá miklu grimmd sem þeir máttu þola þegar jafnvel brjóstmylk-
ingar voru drepnir og það með þeim óhugnanlega hætti sem hér er lýst.
Hugsanarímið í v. 8 og 9 sýnir okkur að v. 9 er í raun að lýsa því hvað felst
í orðunum sem þú hefir gjört oss! M.ö. o. Babýlóníumenn höfðu slegið ung-
börnum Gyðinga niður við stein og nú er þeim óskað sama hlutskiptis.
Samantekt megin röksemda
Sálmur 137 er sérlega mikilvæg söguleg heimild vegna þess hversu ná-
kvæmlega hefur reynst að aldursgreina hann.
Hér hefur verið bent á þrjú sagnfræðileg eða trúarsöguleg atriði sem
sálmurinn veitir okkur þýðingarmikla innsýn í.
(1) Hér höfum við vitnisburð um helgihald meðal útlaganna í Babýlon.
Um hefur verið að ræða samkomur þar sem komið var saman í þeim tilgangi
að minnast Jerúsalem, gráta (baka) örlög hennar en jafnframt að heita því
að láta hana sér aldrei líða úr minni. Sögnin að minnast (zakar) hefur í þessu
samhengi dýpri merkingu en bara að rifja upp í huga sér, hún felur - eins og
víða annars staðar - í sér vísbendingu um helgihald á samkomum þar sem
menn minntust í sameiningu hinnar helgu borgar. Sögnin baka felur í sér
hliðstæða merkingu í þessu samhengi. Sennilega hafa þessar samkomur
verið utanhúss nærri heimilum öldunganna, ekki er ótrúlegt að einhverjir
hreinsunarsiðir (tengdir vatni) hafi verið viðhafðir og fólkið hafi snúið sér í
átt til Jerúsalem er það gerði bænir sínar. Röksemdirnar fyrir því að upp-
hafsvers sálmsins sé í raun að lýsa guðsþjónustu má draga saman á eftirfar-
92