Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 19

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 19
fáeinum árum. Þetta kemur í ljós í hvert skipti sem hann þurfti að aðlaga dönsk fyrirmæli að íslenskum aðstæðum. Þá leitaðist hann alltaf við að verða við fyrirmælunum með lágmarksbreytingu. Við athugun á prestastefnusamþykktum hans á áttunda og tíunda áratug 16. aldar kemur í ljós að hann hafi verið evangelískur eða þess vegna lúth- erskur hefðarhyggjumaður. Sem dæmi um þessa stefnu má benda á að Guðbrandur reyndi að endurreisa ferminguna í biskupsdæmi sínu en hún hvarf sem kunnugt er úr kirkjum siðaskiptamanna þar til hún var endurreist um daga píetismans, sem ein þeirra mörgu breytinga, sem Lúðvík Harboe (d. 1783) beitti sér fyrir hér á landi á árunum milli 1740 og 1750. Þá koma merki þessarar stefnu fram á sviði kirkjuagans en Guðbrandur vildi halda í bannfæringuna (excommunicatio major) meðan siðaskiptamenn í anda Lúthers létu almennt nægja að halda í forboðið eða fyrra stig bannfæring- ar (excommunicatio minor). Loks áskildi Guðbrandur biskupi einkaleyfi á að veita aflausn fyrir stórsyndir en slík aðgreining á valdi presta og biskupa var óþekkt í fræðum Lúthers. Þá héldust nokkuð fleiri helgidagar í Hóla- biskupsdæmi í hans tíð en almennt gerðist í lúthersku kirkjunni um hans daga.21 Ofannefnd dæmi benda til markaðrar stefnu en ekki tækifærismennsku eða tilviljunar. Ekki er þó víst að meðvituð og sjálfri sér samkvæm fom- menntastefna eða húmanismi skýri allar sjálfstæðar ákvarðanir Guðbrands á biskupsstóli. Allt eins getur verið að landshættir, bág staða íslensku klerkastéttarinnar og almennt úrræðaleysi hafi valdið hér miklu. Það breyt- ir hins vegar ekki megin niðurstöðunni um stefnu Guðbrands á biskupsstóli. Arfleifðin frá Guðbrandi Þorlákssyni. Þegar rætt skal um arfleifðina frá Guðbrandi Þorlákssyni er ómögulegt ann- að en að staldra fyrst við hina miklu bókaútgáfu hans sem var að sönnu með ólíkindum hvort sem miðað er við aðstæður eða ekki en alls gaf hann út um 100 rit og eru eintök af 79 þeirra vaðveitt.22 Þar af eru fjórar bækur þekktast- ar: Sálmabókin (1589), Graduale eða Grallarinn (1594), Vísnabókin (1612) en þó fyrst og fremst sjálf Biblían sem kom út ótrúlega snemma á ferlinum eða 1584. Um hana hafa þessi orð verið látin falla: „Útgáfa Biblíunnar 1584 er ekki einungis stórkostlegur viðburður í bókaútgáfu íslendinga heldur 21 Hjalti Hugason 1990:96-118. 22 Einar Sigurbjömsson o.a. 2000: xi. 17
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.