Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 76

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 76
uð á upplýsingaöld var ráðandi í ritskýringu biblíufræða allt til tíma bók- menntarýninnar á síðasta aldarfjórðungi tuttugustu aldar. Hugmyndir um munnlegar geymdir eru ævinlega tengdar einhvers konar sögulegum veru- leik (t.d. meintum vitnum að atburðum eða félagslegu umhverfi og notk- un27). En skiptir þessi skuggi hins ímyndaða sögulega umhverfis heimilda að baki textum yfirleitt einhverju máli og getur texti vitnað um annað en sjálfan sig eðli sínu samkvæmt? Vitnisburðurinn er aðeins textinn Þegar talað er um munnlegar hefðir í nýjatestamentisfræðum er einmitt ver- ið að vísa í meintan sögulegan bakgrunn elstu hefðanna sem varðveittar eru um Jesú frá Nasaret (einkum um dæmisögur hans, kraftaverk og ummæli) og jafnvel sögurnar um örlög hans, píslarfrásögur Nýja testamentisins og apókrýfra rita þess. Hugmyndir af þessum toga fylgja einfaldlega orðum höfundar Lúkasarguðspjalls þegar hann segir í formála guðspallsins að hann hafi varfærnislega yfirfarið allt það sem fært hafi verið í frásögur eft- ir vitnisburði þeirra sem hafi verið „sjónarvottar og þjónar orðsins“ (Lk 1.1-4) til að greina nú nákvæmar frá því en ótilteknir forverar sínir.28 Engu að síður vitnar Lúkas einnig til ritaðra heimilda í þessum sama formála (Lk 1.1,4). Sagan um Jesú og örlög hans er þá ekki einasta frásögn ýmissa höfunda í frumkristnu samhengi heldur og saga í einhvers konar sagnfræðilegum skilningi rétt eins og Islendingasögur í huguin sagnfestumanna. Gengið er út frá því að elstu heimildir um uppruna kristindómsins og forsprakkann að baki hinum nýju trúarbrögðum (dæmisögur og ummæli Jesú) hafi með ein- um eða öðrum hætti verið óskráðar (agrafa) og settar á blað eftir dauða hans ýmist fyrst af einhverjum milliliðum milli þessara munnlegu geymda og guðspjallahöfundanna eða þeim sjálfum.29 Jafnvel pfslarsaga Jesú er talin 27 Sjá t.d. Bjarni Guðnason, „Hryggjarstykki er samtíðarsaga ... Heimildir hans [þ.e. Eiríks Oddssonarj eru því nær einvörðungu munnlegar," Fyrsta sagan, 72; Bultmann, eins og Gunkel, talaði um „Sitz im Leben“ hinna ólíku bókmenntaforma, Geschiclue, 4. 28 Sjá t.d. Helmut Koester, Introduction to the New Testament, Volume II, History and Literature of Early Cliristianity (Philadelphia, PA & Berlin: Fortress & de Gruyter, 1982), 83-86; einnig Clarence E. Glad, Atökin um textann: Nýja testamentið og itpphaf kristni (Ritröð Grettisakademíunnar 1; Reykjavík: Grett- isakademían og Háskólaútgáfan, 2004), 127 (um píslarfrásöguna). 29 Sjá t.d Helmut Koester, Ancient Christian Gospels: Their History and Development (London&Phila- delphia, PA: SCM & Trinity Press Intemational, 1990), 31-43; einnig Clarence E. Glad en hann segir, „Munnleg hefð varðveitir hina sameiginlegu minningu, ...,“ Atökin um textann, 61. 74
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.