Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 83

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 83
Fjallræðan er ekki komin í gegnum munnlega geymd frá vörum Jesú og inn í Ræðuheimildina eða Matteusarguðspjall. Hún er höfundarverk snilld- argóðs skrifara sem fyrstur settist niður að skrifa þann hluta Ræðuheimild- arinnar sem flokkaður hefir verið sem kjaminn (formative stratum) eða upp- runalegasta efnið í Ræðuheimildinni. Hvort heldur sá skriffinnur átti aðgang að öðrum rituðum heimildum en hugsanlegum listum (sbr. hliðstæður við efni ræðunnar í Tómasarguðspjalli) eða munnlegum frásögnum verður ekki ráðið af umfangi þessarar mikilvægu ræðu en hönd hans sjálfs eða hennar sjálfrar lætur á sér bera allt í gegnum ræðuna.53 Eins og í Tómasarguðspjalli þá leiðir mælskufræðin einnig til frekari að- greiningar á einstökum þáttum í sögu samsetningar Ræðuheimildarinnar. Upprunalegasti kjaminn í heimildinni einkennist til að mynda af fomum stíl uppfræðarans, að mati Kloppenborg Verbin, þar sem áminningar af mörgu tagi eru áberandi. í yngra efni Ræðuheimildarinnar skiptir um bókmennta- form. Þar er komið til form kreijunnar í útvíkkaðri mynd og tónninn í inni- haldinu er orðinn allt annar. Hér eru spámannleg stef áberandi þar sem heimildin tileinkar sér ævaforna hefð ísraels og Gyðinga um örlög spá- mannanna sem hinir guðlausu hafna. Og loks er yngsta efnið í Ræðuheim- ildinni ennþá frábugðnara því sem á undan fer. í þessum þætti heimildarinn- ar er stefið stígið í áttina að einfaldri frásögn og innihaldið einkennist nú af tileinkun ákvæða lögmálsins að hætti Gyðinga fyrir fall musterisins árið 70.54 Allir þeir flóknu þættir mælskufræðinnar sem hér liggja að baki rétt eins og í Tómasarguðspjalli bera skýrlega vitni markvissum vinnubrögðum lærðra skrifara (höfunda) en ekki ómerkilegum alþýðusögum. Hryggjarstykki, eins og Ræðuheimild samstofnaguðspjallanna, hefir ekki varðveist svo vitað sé sem óháð rit. Það er varðveitt í þremur þrettándu aldar handritum (Morkinskinnu, Fagurskinnu og Heimskringlu) eða sem „hluti þriggja safnrita".55 Ræðuheimildin og Hryggjarstykki glata ekki bók- menntalegu eðli sínu þrátt fyrir þá staðreynd að þau hafa ekki varðveist í sjálfstæðu riti eins og þau hafa upphaflega að öllum líkindum verið skráð. Víðfemi þeirra og umfang hvors um sig er metið á grundvelli þeirra rita sem þau hafa varðveist í um leið og augljóslega verður ekki tekin endanleg af- staða um hvað kann að hafa glatast við slíka heimildanotkun eða hermilist. En eftir stendur að tilvera þessara tveggja mjög svo ólíku rita er grundvöll- 53 Sjá Vaage, ibid., 439. 54 Sjá Excavaling Q, 112-165. 55 Bjami Guðnason, Fyrsta sagan, 32. 81
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.