Skagfirðingabók - 01.01.1983, Page 83
BRÉF BALDVINS EINARSSONAR
Faðir baldvins, Einar Guðmundsson á Hraunum í Fljótum, var
búhöldur góður, framkvæmdamaður og með efnuðustu bænd-
um, hjálpsamur og í áliti vegna vitsmuna og mannkosta. Einnig
var Þorsteinn Daníelsson á Skipalóni annálaður dugnaðarmað-
ur og á besta skeiði. Sama var um síra Benedikt Vigfússon á
Hólum, búhöldur góður og auðmaður, svo og þá Nesmenn og
Svein Sveinsson í Haganesi. Hér hefði mátt halda að málið væri
auðvelt þar sem nóg var fé til fyrirtækisins og duglegir og
hagsýnir menn og virtir af sveitungum sínum hefðu fram-
kvæmdir á hendi. En svo einfalt var það ekki. Vald kaupmanna
var meira en nútímamaður getur gert sér í hugarlund. Svo
alfarið höfðu íslendingar beygt sig fyrir þessu um aldir, bæði
æðri og lægri, festir í skuldafjötur, að langt var frá að þeir væru
raunverulega sjálfum sér ráðandi. Þegar sýslumenn og aðrir
valdsmenn voru í sama feninu þá rýrði það auðvitað mátt þeirra
til andófs til varnar landslýðnum (eins og Jón biskup Vídalín
skrifar um með umbótatillögum sínum til yfirvalda) og þannig
var ástandið enn og átti eftir að verða lengi.
Þeir örfáu íslendingar sem hafði lánast að festa sig í sessi sem
kaupmenn voru vinsælir af löndum sínum enda gætti Baldvin
þess að vekja athygli á því í Armanni. Og kaupmenn voru fljótir
að koma auga á það. Einari á Hraunum líst ekki á áætlanir
Baldvins, treystir sér sýnilega ekki til stórræðanna og er að
vonum hræddur við áhrifamátt kaupmanna. Með þessari hug-
mynd var Baldvin að brydda upp á nýmæli sem kaupmenn
hefðu vafalaust brugðist hart við og það máttu þeir eiga að þeir
beittu öllum brögðum þegar því var að skipta svo að orð
íslenskra embættismanna máttu sín einskis (sbr. bréf Bjarna
amtmanns Thorsteinssonar til Gríms amtmanns Jónssonar, Ár-
bók Landsbókasafns 1980). Nú varð ekkert úr þessu en miðað
við stórhug Baldvins og útsjónarsemi í hverju máli þarf tæpast
að efast um að honum hefði orðið ágengt og tekist að fleyta
málinu áleiðis ef honum hefði enst aldur til, þrátt fyrir meiri
6 Skagfirdingabók
81