Skagfirðingabók - 01.01.1983, Page 132

SKAGI'IRÐINGABÓK
grjóti upp fyrir miðju. Yfir öllum dyrum voru hellur til viðar-
sparnaðar og sumar þeirra furðu stórar.
Fjós var með algengu formi í þá daga, flór í miðju, stórum
hellum reistum upp á milli bása, en engum jötum. Suður úr
inngangi fjóssins var byggður ranghali að læk, er lá nokkra
faðma frá. Voru kýr leystar þangað fram á vetrum. Þótti í þá
daga hliðstæð þægindi að þessu fyrirkomulagi og pípuvatns-
leiðslu í fjós nú á dögum.
Fyrir vestan ána byggði Pétur stórt og háreist hesthús, tvídyr-
að með stalli í miðju. Voru þess konar hesthús fátíð þá. Sést á
öllum byggingum hans, að hann hefur viljað hafa þær að efni og
formi eins og bezt gerðist þá meðal bænda. Ekki byggði hann
þó neinar heyhlöður. Sáust þær á stöku stöðum, sérstaklega við
fjós.
Þegar vorleysingar voru úti, var sett niður mylla í bæjarlæk-
inn. Var hún í gangi á hverju sumri frá því leysti og þar til fór að
frjósa á haustin. Hún malaði allt fyrir heimilið og nokkuð fyrir
aðra. A þessum tímum voru myllur allvíða, og sumir höfðu
nokkrar tekjur af mölun; tóku þeir 2 krónur á tunnuna, sem
jafngilti einu dagsverki um sláttartímann. Af því myllur, sem
ganga fyrir vatnsafli, eru nú á tímum fáséðar eða með öllu
lagðar niður, þykir mér hlýða að lýsa þeim.
Mylluhúsin, eða kofarnir, voru venjulega kringlóttir og litlir,
niðurgrafnir um hér um bil eina alin. Þeir þurftu því helzt að
vera í nokkrum halla, svo vatnið hefði framrás, og einnig til þess
að fá halla á tréstokk, sem látinn var liggja að, til þess að
straumurinn yrði sterkari. Neðan til var hlaðið upp með grjóti,
því þar var ætíð vatnsflaumur.
Myllukarlinn eða möndullinn, sem mest var smíði á, var
þannig gerður: Tekinn var rekadrumbur, telgdur til að ofan, en
að neðan voru höggvin 8 — 12 skáspor. I þau voru felld spjöld úr
borðvið, hæfilega löng. Þegar þau voru komin í, voru tvær
járngjarðir látnar halda þeim saman. I neðri enda möndulsins
130