Skírnir - 01.09.2004, Page 45

ekki um að ræða ein hverja eina feg urð eða einn sann leik, held ur
eru bæði marg breyti leg og víð tæk. Ástæð an fyr ir því að þessi tvö
gildi koma fram í mynd list inni er sú að í hin um æðri skiln ingi er
mynd list in „upp götv un, rann sókn og eft ir stæl ing hins feg ursta,
ein kenni leg asta og sann asta í sköp un ar verk inu“ (5.gr.). Feg urð in,
sér kenni hlut anna og sann leik ur inn er það sem mynd list in fæst
við, upp götv ar og rann sak ar, og miðl ar því síð an til áhorf and ans
með því að líkja eft ir því. Mátt ur henn ar felst enn frem ur í því að
hún get ur varð veitt þetta í áþreif an legri og sýni legri mynd, hún
get ur sýnt hvern ig „öllu sem fýsi legt eða fal legt er að sjá og lík am -
legt er eða birst get ur í lík am mynd – er eða hef ur ver ið hátt að“
(5.gr.). Mynd list in er hin „mikla og sanna skugg sjá sköp un ar -
verks ins, mann kyns sög unn ar og lífs ins“ (5.gr.). Mynd list in er
slík ur speg ill vegna þess að hún „get ur gert mynd ir sín ar svo að -
dá an lega lík ar og tál drag andi, að hver sá sem sér þær, held ur að
hann þar sjái ljós ar og lif andi frum mynd irn ar.“ (5.gr.) Slík verk
seg ir Helgi að megi kall ast „snilld ar verk“ og eru sí gild líkt og góð -
ur skáld skap ur. Skáld skap ur inn og mynd list in eru því skyld og
reynd ar all ar hin ar fögru list ir, því að upp spretta þeirra er sú sama,
þær hafa sama „að al líf“, það sem Helgi nefn ir „skálda and ann
(Poesie)“ (5.gr.). Þær eru að vísu mis mun andi, því að hver og ein
birt ir and ann í mis mun andi bún ingi, en upp spretta þeirra og inn -
tak er hið sama.
Hugs an lega höf um við hér svar ið við því hvað það er sem ger -
ir mynd irn ar ekki að eins ná kvæm ar eft ir mynd ir, held ur „að dá an -
lega lík ar“, „ljós lif andi“ og „tál drag andi“: Mynd list in er þeg ar
öllu er á botn inn hvolft ekki ein ber eft ir lík ing, held ur ein af birt -
ing ar mynd um and ans.
Hinn stað ur inn sem Helgi ræð ir gildi í mynd list er í lokakafla
verks ins, 32. grein, sem nefn ist „Um að al kosti mál verka“. Þar fjal-
l ar hann raun ar sér stak lega um fag ur fræði leg gildi í mál verk um og
á þá eink um við þau mál verk sem unnt er að kalla snilld ar verk. Í
slík um verk um, seg ir hann, verð ur að vera eft ir því sem við á „nát-
t úru leg leiki og sann leik ur, sam kvæmni og ein ing, ein kenni leg leiki
og þýð ing … feg urð, tign og gerð“, bæði í teikn ingu og lita með -
ferð. Þessi hug tök út skýr ir hann síð an í fram hald inu.
„skuggsjá sköpunarverksins“ 329skírnir