Skírnir - 01.09.2004, Side 67

ið er ekki rétt læt an legt ef að staða þeirra sem ekki leng ur geta nýtt
land ið versni fyr ir vik ið (Nozick 1974: 178–182).7 Þá hef ur A
eign ast land ið í sam ræmi við afla regl una (orig inal acquisition of
hold ings). Skipta regl an (trans fer of holdn ings) kveð ur á um að
menn geti eign ast X í sam ræmi við réttt læt is regl ur um skipti. Sam -
kvæmt þeirri regl u get ur per sóna A sem á til kall til X gef ið, selt
o.s.frv. per sónu B (eða hverj um sem er) grip inn ef A þókn ast. B
hef ur eign ast X í sam ræmi við skipta regl una þá og því að eins að B
hafi ekki beitt A of beldi til að eign ast X. Þriðja regl an er reisn ar -
regl an (rect ification of inju st ice in hold ings).8 Hlut verk henn ar er
að leið rétta rang læti fyrri tíma. Kenn ing Nozicks er nefni lega
sögu leg. Það þýð ir að ekki er nóg að líta á ástand mála í augna blik -
inu til að ákvarða hvort dreif ing eigna sé rétt lát. Saga til tek inn ar
eign ar sker úr um hvort meint ur eigandi henn ar á í reynd til kall til
henn ar (Nozick 1974: 150–155). Tök um dæmi: Gummi sjoppu -
eig andi gef ur Sigga tí kall af fús um og frjáls um vilja. En hvor ug ur
þeirra veit að Gummi eign að ist tí kall inn vegna þess að þjóf ur
keypti af hon um lakk rís. Þjóf ur inn stal svo tí kall in um frá lista -
manni sem lif ir á ríki s tyrkj um. Því eiga hvorki Gummi, Siggi, þjó-
f ur inn né lista mað ur inn til kall til tí kalls ins.
Allt um það, kjör orð til kalls sinna er „frá sér hverj um eins og
hann kýs, handa sér hverj um eins og hann er kos inn“ („from each
as they choose, to each as they are chosen“) (Nozick 1974: 160).9
Dreif ing gæða er sem sagt rétt lát þá og því að eins að hún hljót ist
af frjálsu vali manna, jafnt í for tíð sem sam tíð, og sé í sam ræmi við
fyr ir var ann fræga. Eng inn, allra síst rík ið, hef ur rétt til að breyta
þeirri dreif ingu þótt hún sé mjög ójöfn og fjöldi manns búi við
sult og seyru.
Eins og nær má geta var Nozick ekki um jafn að ar stefnu gef ið,
hvað þá marx isma. Hann sagði að jafn að ar menn tryðu á for skrift -
ir eða for múl ur fyr ir rétt læti, t.d. þeirri for múlu að all ir eigi að
að réttlæta lágmarksríki 351skírnir
7 Locke sjálf ur kynn ir fyr ir var ann í Locke 1986: 68.
8 Ég hef þýð ing arn ar á þess um orða sam bönd um frá Þor steini Gylfa syni (Þor -
steinn Gylfa son 1998: 30).
9 Þarna snýr Nozick með giska skondn um hætti út úr frægri til vitn un í Karl Marx.