Skírnir - 01.09.2004, Side 105

setji oft skorð ur og jafn vel sé með vit að reynt að halda því hreinu
virð ist óhugs andi að tungu mál sem á ann að borð kom ast í snert -
ingu við aðra menn ing ar heima séu al ger lega hrein eða kom ist hjá
því að verða fyr ir áhrif um frá ná granna mál um. Full kom lega
„hreint“ tungu mál er því varla til. Og einn er sá hluti ís lensks mál -
kerf is sem ekki hef ur ver ið „frið lýst ur“, en það er merk ing ar kerf -
ið. Þvert á móti hef ur það ver ið hluti af mál rækt ar starfi að taka inn
ný hug tök í mál ið. Íð orða starf sem in sem hef ur ver ið kjarn inn í
mál rækt ar starfi hér lend is snýst um að taka inn í mál ið alls kon ar
er lend hug tök og gefa þeim ís lenskt form. Í raun inni væri hægt að
halda því fram að í því felist gríð ar mik il er lend áhrif að taka inn
hug tök úr hin um og þess um fræði grein um, sem skráð ar hafa verið
á er lend um mál um.
Við nám gegn merk ing ar á hrif um er sem sé mun minna. Hér má
taka fróð legt dæmi af því sem eitt sinn var kall að í þætti um dag -
legt mál í út varpi „orð skríp ið virka“, sem marg ir mál vönd un ar -
menn höfðu ill an bif ur á. Mar grét Jóns dótt ir (2002) hef ur lýst
sam bandi þess ar ar danskætt uðu sagn ar við sögn ina verka, sem er
gam all arf ur. Tals verð ur ætt ar svip ur er með þess um sögn um eins
og við er að bú ast. Merk ing þeirr ar dönsku er dá lít ið önn ur en
hinn ar gömlu ís lensku sagn ar verka. Sú danska get ur t.d. merkt
‘lít ur út fyr ir að vera’, og dæmi eru um slíka notk un sagn ar inn ar
(„orð skríp is ins“) í þeirri merk ingu í ís lensku, eins og þeg ar sagt er
„þetta virk ar ósann fær andi“. En dæmi frá Þór bergi Þórð ar syni
sýn ir að Þór bergi hef ur þótt í lagi að taka við merk ing unni ‘líta út
fyr ir að vera’, en talið viss ara að nota form ið verka: „Öll per sóna
hans verk aði eins og hún væri marg þvæld í hret viðr um mik ill ar
ver ald ar reynslu“ (Ís lensk ur að all).11 Með þessu hef ur Þór berg ur
talið sig sneiða hjá „orð skríp inu virka“, þótt merk ing in sé greini -
lega dönsk. Ís lensk hrein tungu við leitni bein ist sem sé síð ur gegn
nýj um merk ing um, enda er vand séð hvern ig hægt ætti að vera eða
vit ur legt að ein angra ís lenska hugs un frá hugs un á öðr um tungu -
mál um.
„á vora tungu“ 389skírnir
11 Tek ið úr grein Mar grét ar, bls. 66.