Skírnir - 01.09.2004, Page 112

1200, 17 en Finn ur Jóns son tel ur lík legt að Brand ur hafi þýtt sög -
una vet ur inn 1262-63, þeg ar hann var stadd ur í Nor egi, en frá því
er sagt að þýð ing in hafi ver ið gerð að und ir lagi Magn ús ar kon ungs
Há kon ar son ar. Brand ur sýn ir merki legt sjálf stæði gagn vart frum -
text an um, not ar t.d. prósa en ekki hið lat neska hexa met ur, og not -
ar „hreint“ mál, þótt hann neyð ist stund um til að út skýra hinn
klass íska menn ing ar heim, eins og þeg ar hann seg ir frá Aristótel esi,
að hann hafi „gjört eina bók af íþrótt þeirri er di alect ica heit ir en
þrætu bók er köll uð á nor rænu“ (bls. 3). Enn frem ur styðst hann
við það sem kalla mætti menn ing ar leg ar sam svar an ir þeg ar seg ir
frá því að í fyrstu fylk ingu Dar í us ar kon ungs hafi ver ið „líkneski
guðs þeirra er Júpít er heit ir á lat ínu, en Þór á vora tungu“ (bls. 21).
Hér legg ur hann hin heiðnu goð Róm verja og nor rænna manna að
jöfnu í sam ræmi við lær dóm sem án efa hef ur ver ið við ur kennd ur
á þess um tíma. Í sama anda er það þeg ar orð ið finn gálkn, sem var
nafn á nor rænni furðu skepnu sem var „hálf ur mað ur og hálf
skepna“, var not að um sfinx eða kentár, forn grísk ar furðu skepn ur.
Menn ing ar legt sjálfs traust
Það orða lag sem kem ur í hug ann í þessu sam bandi er menn ing ar -
legt sjálfs traust. Það sem blas ir við er að heima tung an (vernacul ar
code) og menn ing in sýndu tals vert sjálfs traust og „við náms þrótt“
gegn er lend um áhrif um. Fyr ir var býsna há þró að menn ing ar kerfi
sem blómstr að hafði fyr ir kristni töku og byggði að mikl um hluta á
skáld skap ar heim in um sem birt ist í eddu kvæð um og drótt kvæð um.
Þeg ar þess ir tveir heim ar mætt ust og að laga þurfti hina sjálf um -
glöðu nor rænu menn ingu að nýj um hugs un ar hætti var það kannski
hag kvæm asta lausn in að varpa hinni suð rænu klassík yfir á hina
nor rænu með að ferð Brands og ann arra menn ing ar vita þess tíma.
En var þetta hrein tungu stefna og eig um við þá að segja að af -
staða Ís lend inga til máls síns hafi ein kennst af ein hverju sem kalla
mæti hrein tungu hyggja í merk ing unni púrismi? Ég hygg að ein -
kristján árnason396 skírnir
17 Hér er stuðst er við út gáfu Finns Jóns son ar 1925, en staf setn ing færð í nú tíma -
horf.