Skírnir - 01.09.2004, Page 113

fald ast sé að svara þessu neit andi, þ.e. þetta sé ekki hrein tungu -
hyggja í nein um þeim skiln ingi sem fé lags mál fræði kenn ing ar nú -
tím ans skilja fyr ir brigð ið.
Að minnsta kosti er hér ekki um að ræða með vit uð við brögð
af póli tísk um toga. Ís lensk ir mið alda menn ótt uð ust síð ur en svo
er lenda menn ing ar strauma, þvert á móti unnu þeir mark visst að
því að veita þeim inn í land ið og bæta þannig þá menn ingu sem
fyr ir var. Ef nota ætti grein ar mun Thom as milli tveggja gerða af
hrein tungu stefnu virð ist auð sætt að af stað an til tungu máls ins ein -
kennd ist ekki af neinni minni mátt ar kennd eða hræðslu við er lend
áhrif. Frek ar kæmi til greina að tengja þetta við þá gerð hrein -
tungu hyggju sem hann kenn ir við el ít isma eða úr vals hyggju, þ.e.
að vernda beri við mið ið gegn slæmri notk un. Hugs an legt er að
túlka sum um mæli Ólafs Þórð ar son ar á þann veg. En samt er með -
vit und in um tungu mál ið sem við fang (object) varla svo greini leg
að þetta sé rétt nefni held ur. Menn ing ar leg ir for feð ur okk ar voru
sem sé ekki hrein tungu sinn ar í þeirri merk ingu sem síð ar hef ur til
orð ið, þrátt fyr ir um mæli Tur ville-Petr es.
Og sag an held ur áfram
Blönd un nor rænn ar og suð rænn ar menn ing ar á sín um tíma olli
vissu lega mikl um ör lög um fyr ir það fólk sem ólst upp við hana og
hef ur gert það allt fram á þenn an dag. Ég sting hér upp á þeirri
sögutúlk un að öll ís lensk menn ing og mál rækt hafi ver ið rök rétt
fram hald af því sem gerð ist á 12. og 13. öld. Þá var lagð ur grunn -
ur að ís lenskri bók menn ingu, svo ekki varð aft ur snú ið. Þýð ing
guðs orðs við siða skipti á veg um Guð brands Þor láks son ar og sál-
ma kveð skapur „móð ur máli voru til sæmd ar“ og „eft ir réttri
hljóð stafa grein“ og túlk un Arn gríms lærða bygg ir á þessu. Því
frum for senda hans til að tala um hrein leika var skýr hug mynd um
nor ræna menn ing ar tungu.
Af staða Ís lend inga til tungu sinn ar virð ist hafa hald ist í stór um
drátt um óbreytt í gegn um ald irn ar. Hún bygg ist á ein lægri og föl-
skva lausri virð ingu fyr ir forntung unni. Það er ekki um ann að að
ræða en að horfast í augu við þenn an arf, og menn bregð ast við
„á vora tungu“ 397skírnir