Skírnir - 01.09.2004, Page 149

frá og sætta sig við. Hitt er jafn ljóst að ít ar leg út tekt á list eins skálds eins
og sú sem hér ligg ur fyr ir fyll ir upp í mynd okk ar af skáld skap ar iðk un
drótt kvæða skálda – enda þótt sú mynd geti aldrei orð ið ann að en brota -
kennd.
Skáld á 13. öld
Guð rún Nor dal glím ir við svip að an vanda þar sem hún leit ast við að
draga upp heild stæða mynd af drótt kvæða skáld skap 13. ald ar og tengsl -
um hans við form lega kennslu í grammat ica. Enn og aft ur bend ir varð -
veisla kvæð anna til að ein ung is hluti af þeim kveð skap sem til varð á öld -
inni sé okk ur að gengi leg ur. Líkt og Whaley geng ur Guð rún hreint til
verks og dreg ur þess ar tak mark an ir heim ild anna ræki lega fram (sjá t.d.
bls. 27 og 118). Það efni sem ligg ur til grund vall ar rann sókn henn ar er
skáld skap ar iðk un ís lenskr ar yf ir stétt ar. Hún hef ur kort lagt ná kvæm lega
all ar heim ild ir um þetta efni og dreg ið sam an þá vit neskju sem unnt er að
fá um nafn greind skáld (bæði þau sem nefnd eru í Skáldatali og þau sem
hafa skil ið eft ir sig kveð skap í öðr um heim ild um) og þá höfð ingja sem
höfðu þau í þjón ustu sinni. Hún fær ir rök fyr ir því að á síð ari hluta 12.
ald ar hafi orð ið til nýr mark að ur fyr ir skáld með því að ís lensk ir höfð -
ingj ar tóku að semja sig að þeim sið um sem ríktu við hirð ir kon unga.
Jafn framt var drjúg ur hluti skáld anna bein lín is úr hópi höfð ingj anna. Af -
drif kvæð anna voru líka und ir höfð ingja stétt inni kom in – Guð rún dreg -
ur fram hvern ig vit neskja okk ar um skáld in og kveð skap inn er háð „bók -
mennta stofn un“ þess tíma. Völd yfir hin um (til tölu lega) nýja miðli, rit -
mál inu, skiptu máli í bar áttu 13. ald ar og eng in til vilj un er að sá kveð skap -
ur sem lif ir teng ist valda mestu ætt un um. Um fjöll un in um þetta tek ur yfir
ann an hluta bók ar inn ar (en þeir eru alls fjór ir) og þar fylg ir í við auka ít -
ar legt yf ir lit um skáld 13. ald ar.
Í inn gangi set ur Guð rún fram meg in mark mið bók ar inn ar: að finna
kveð skap 12. og 13. ald ar stað inn an mál fræði iðk un ar (bls. 13, hér nota ég
„mál fræði“ í víðri merk ingu sem þýð ingu á grammat ica). Það er ekki nóg
með að ald irn ar hafi leift skörðu þeg ar lit ið er til kveð skap ar ins og áður
er vik ið að – heim ild ir eru mjög fá skrúð ug ar þeg ar kem ur að mennta sögu
Ís lend inga á 12. og 13. öld. Enda þótt við vit um að klerk ar og leik menn
hafi hlot ið formlega mennt un sem var snið in eft ir náms efni og að ferð um
á meg in land inu höf um við litl ar heim ild ir um það hvern ig kennsl unni var
hátt að. Þar verð ur að geta í eyð ur. Í fyrsta hluta bók ar inn ar leit ast Guð -
rún við að sýna hvern ig drótt kvæðarýni hafi orð ið þátt ur í mál fræði -
kennslu og styðst í fyrsta kafla eink um við Fyrstu mál fræði rit gerð ina og
Hátta lyk il. Eins og bent hef ur ver ið á ber Fyrsta mál fræði rit gerð in vott
um þroskaða fræði lega hugs un um eig ind ir máls ins og sú að ferð höf und -
skáldið og skáldin 433skírnir