Skírnir - 01.09.2004, Blaðsíða 162

ís lensks þjóð ern is) og heild ar hyggja, þar sem lit ið var á þjóð ina sem heil-
d rænt og einslitt sam safn fólks sem ætti fyrst og fremst heima í sveit um.
Eins og fram hef ur kom ið sýn ir Sig ríð ur að íhalds söm þjóð ern is -
hyggja hafi eflst mjög á þriðja ára tugn um og orð ið í raun ríkj andi hug -
mynda fræði. Hún nefn ir þá Guð mund Finn boga son, Ágúst H. Bjarna son
og Sig urð Nor dal sem full trúa fyr ir þessa stefnu, en bend ir einnig á að
Jónas frá Hriflu hafi tengst þess um hópi. Tek ur hún mörg dæmi úr skrif -
um þeirra máli sínu til stuðn ings. Und ir það má taka að áhrifa menn með -
al mennta manna hafi eins og ann ars stað ar í Evr ópu gegnt lyk il hlut verki
við mót un þjóð ar vit und ar. Marg ir þeirra voru ekki með hug ann við pól-
it ísk völd (fyr ir utan Jónas frá Hriflu) held ur sam fé lags virð ingu og men-
n ing ar völl til að njóta henn ar.5 Aðr ir mót un ar að il ar voru vita skuld
stjórn mála menn sem höfðu það að mark miði að ná völd um í hinu nýja
þjóð ríki og studd ust við þjóð ern is orð ræð una í póli tísku skyni. Sig ríð ur
ger ir skýr an grein ar mun á hug tök un um „menn ingarí halds semi“ og
„íhalds semi sem stjórn mála stefnu“ á þeim grund velli að menn ing ar leg ir
íhalds sinn ar hefðu að hyllst fjöl breyti leg ar stjórn mála skoð an ir og stjórn -
mála stefn ur.
Ef ast má um að unnt sé að draga svona skörp skil þarna á milli og færa
má rök fyr ir því að hóp ur inn sem varð fyr ir val inu sé of þröng ur. Það er
mjög lít ið vitn að í aðra en áhrifa menn í mót un þjóð ern is vit und ar og nær
ekk ert í al þýðu menn (fyr ir utan Skúla Guð jóns son frá Ljót unn ar stöð um
sem þarf ekki að vera full trúi hóps). Þetta á reynd ar einnig við um menn -
ing ar svið ið. Mót un ar hlut verk skálda hef ur vafa laust ver ið mik il vægt,
enda nutu bók mennt irn ar mik ill ar virð ing ar, auk þess sem ný róm an tík in
hafði djúp stæð áhrif á list ir og menn ingu á önd verðri 20. öld inni, en þeim
eru ekki gerð skil.
Þrátt fyr ir mikla út breiðslu íhalds samr ar þjóð ern is stefnu kemst Sig -
ríð ur að þeirri nið ur stöðu að hún hafi ver ið í litl um tengsl um við þjóð fé -
lags þró un ina og að nú tíma væð ing in hafi hald ið áfram af full um krafti.
Hún stað hæf ir að hug mynd in um end ur reisn sveita sam fé lags ins hafi ekki
náð inn í valda kerf ið. Mark mið ís lenskr ar þjóð ern iss stefnu hafi ver ið að
koma á fót vest rænu þjóð ríki með nú tíma legu stjórn kerfi og at vinnu hátt -
um og eng inn ágrein ing ur virð ist hafa ver ið um rétt mæti þess. Al mennt
hafi ver ið við ur kennt að gera þyrfti stjórn kerf ið nú tíma legra og ekki bor -
ið mik ið á því að menn ef uð ust um til veru rétt reyk vískr ar borg ar ar stétt -
ar sem héldi uppi borg ara leg um stjórn ar-, lífs- og at vinnu hátt um í land -
inu.
Hér gæt ir of mik ill ar mark hyggju í túlk un á þjóð ern is stefn unni og
valur og sigríður dúna 446 skírnir
5 Sjá t.d. Craig Cal houn, Nationa l ism (Minn ea pol is: Uni versity of Minnesota
Press 1997), bls. 105.