Skírnir - 01.09.2004, Page 199

Skip ið, hús ið og höf uð for feðr anna
Í kjöl far verks ins Domecile eru það eink um þrjár tákn mynd ir af flokki
frum gerða sem verða Sig urði áleit in við fangs efni: hús ið, skip ið og hið
stein gerða höf uð nafn lausr ar per sónu sem við get um kall að for föð ur inn.
Þess ar frum mynd ir tengj ast all ar inn byrð is. Það sjá um við með al ann ars í
verki Sig urð ar, Noct ur ne, frá 1986, þar sem þess ir þrír þætt ir eru sam ein -
að ir í einni mynd úr svört um di abas-steini og gleri. Þetta er skemat ísk
mynd af skipi sem ber hús og manns höf uð.
Í sögu goða fræði og trú ar bragða höf um við fjöl mörg dæmi um bát inn
eða skip ið sem hvort tveggja í senn, far ar tæki og vist ar veru. Sigl ing in er
ná tengd ferð inni á vit dauð ans: að fara er að deyja svo lít ið, seg ir í frönsku
mál tæki, og ferða lag ið á vit for feðr anna er oft ar en ekki tengt sigl ingu,
jafnt í goð sög um og trú ar brögð um sem í list um. Al þekkt er mynd
Arnolds Böcklin sem sýn ir sigl ing una að eyju hinna dauðu. Í mál verki
Delacroix sjá um við skáld in Dan te og Virgil á sigl ingu með al for dæmdra
í Víti. Í dóms dags mynd Michelang elos í Sixtínsku kapell unni sjá um við
ferju mann inn Kar on ferja hina látnu yfir ána Styx nið ur til Helj ar, og í
verki Jóns Gunn ars Árna son ar, Sól far frá 1981–82, sem stend ur við Sæ -
braut í Reykja vík, sjá um við skip ið sem stefn ir til upp hafs ins á vit sól ar -
inn ar. Verk á borð við Noct ur ne frá 1986 og mál verk ið Jo ur n ey of the
Days frá 1988 sverja sig í ætt við þessa hefð.
En hvað með hús ið og hið stein gerða höf uð, sem Sig urð ur teng ir
beint og óbeint við mynd sína af skip inu? Hús ið sem frum gerð tákn mynd
er mið læg ur lok að ur heim ur og skjól sál ar inn ar, seg ir Gaston Bachel ard.13
Hús ið er fyrsta mynd okk ar af heim in um, og í draum um okk ar er það
vagga sál ar inn ar og veru stað ur dul vit und ar inn ar og minn ing anna. Sem
slíkt teng ist það jörð inni og móð ur gyðj unni. Í Búdda trú er lík ama manns -
ins líkt við hús. Hús ið í mynd um Sig urð ar er kol svart, glugga laust og úr
hörð um massíf um steini. Það er okk ur lok að ur heim ur. Svarti lit ur inn vís -
ar til næt ur inn ar, und ir heimanna og dauð ans. En um leið og und ir heim -
arn ir eru ríki dauð ans og jarð ar inn ar, þá eru þeir líka heim ur end ur fæð -
ing ar og frjó semi, því svarti lit ur inn til heyr ir líka jarð ar gyðj unni Dem et -
er. Svarti lit ur inn til heyr ir líka frum efn inu sem á máli al kem í unn ar var
upp haf alls vaxt ar og frum for senda hins mikla verkn að ar gull gerð ar list ar -
inn ar. Svarti steinn inn í Mekka er eitt helsta átrún að ar efni allra ís lamskra
píla gríma og mun bera þeim sem hafa snert hann vott orð á hinsta degi.
náttúran, tungumálið, líkaminn og … 483skírnir
13 Sjá Gaston Bachel ard: La poet ique de l’espace, Par ís 1957.