Saga - 2009, Blaðsíða 33

hvert skref þýddi að þjóðin komst áfram og nær lífskjörum þeirra
þjóða sem mestum árangri hafa náð.
Hagstjórn og lærdóma um hana má skoða út frá mismunandi
sjónarhornum, en í sinni einföldustu mynd má annars vegar fjalla
um stjórn á gjaldmiðlinum og hins vegar um eflingu á samkeppnis-
hæfni atvinnulífsins. Þróun gjaldmiðilsins er niðurstaða af fjölmörgum
þáttum í stjórn efnahags- og peningamála en samkeppnishæfni at-
vinnulífsins mótast af margvíslegum lögum, reglum og samfélags-
legri uppbyggingu sem stjórnvöld stýra.
Íslendingum hefur tekist mun betur til við að efla samkeppnis-
hæfni atvinnulífsins en að stýra gjaldmiðlinum. Atvinnulífið skapar
störfin á Íslandi og stendur undir þeim lífskjörum sem þjóðin býr
við. Hagur Íslendinga hefði ekki batnað jafn mikið á 20. öldinni og
raun ber vitni nema eitthvað hefði gengið vel við uppbyggingu at-
vinnulífsins. Uppgjörið við haftatímann árið 1960 markaði ákveðin þátta-
skil og sú frjálsræðisþróun sem þá fór í gang var ein lykilforsendan
fyrir sókn Íslendinga á síðari hluta 20. aldar.
ein skýring á framförum í atvinnulífinu er aukin nýting nátt-
úruauðlinda, fyrst og fremst fiskistofnanna við landið og orkuauðlinda.
Útfærsla landhelginnar og ábyrg stjórnun fiskveiða skipta höfuðmáli.
Uppbygging stóriðju og virkjana hefur verið farsæl. Önnur skýring
á velgengni atvinnulífsins er hversu vel hefur tekist til við menntun
þjóðarinnar og að viðhalda sveigjanlegum vinnumarkaði með litlu
atvinnuleysi. Íslendingar hafa haft greiða möguleika til þess að sækja
sér menntun og þekkingu víða að og hafa forðast að njörva vinnu-
markaðinn niður með sama hætti og ýmsar aðrar þjóðir hafa gert.
Íslendingar hafa líka sérstöðu vegna mikillar atvinnuþátttöku kvenna.
Íslenska velferðarkerfið hefur stutt við samkeppnishæfni landsins
og er mjög frambærilegt án þess að hafa vaxið atvinnulífinu yfir
höfuð.
Þá hefur Íslendingum líka tekist vel til við uppbyggingu marg-
víslegra samfélagslegra innviða, t.d. á sviði samgangna, fjarskipta,
heilbrigðisþjónustu, réttarkerfis og fjölmiðla. Reyndar fengu Íslend-
ingar stærsta samgöngumannvirkið, keflavíkurflugvöll, byggt á ann-
arra kostnað að langmestu leyti og svipað gilti um Reykjavíkurflugvöll.
en miðað við legu landsins má fullyrða að Íslendingar búa við ótrú-
lega góða starfsaðstöðu á þessum sviðum. Langt fram eftir 19. öldinni
var Ísland enn algjörlega einangrað frá umheiminum frá hausti og
langt fram á vor. Í lok 20. aldarinnar horfðu Íslendingar á viðburði í
beinni útsendingu hvaðanæva úr heiminum.
hvaða lærdóm má draga af hagþróun og … 33
Saga haust 2009 UMBROT NOTA-1_Saga haust 2004 - NOTA 25.11.2009 12:44 Page 33