Saga - 2009, Blaðsíða 99

ingin á fyrsta áratug 20. aldar í víðtæku bandalagi við karlmenn um
land allt til að tryggja kvenfrelsi. Fræðikonan Sigríður Matthíasdóttir
metur framgang kvenfrelsis í landinu á árunum 1907–1911 m.a.
þannig: „Heilt samfélag virðist hafa verið einhuga um og tekið sig
saman um að afnema öll höft á réttindum kvenna og það virðist að
nokkru leyti hafa verið opið fyrir nýrri túlkun á hlutverkum kynj-
anna. Þessi staðreynd hlýtur að skipa þessu árabili mjög merkan sess
í sögu landsins og þótt víðar væri leitað og gera það að uppsprettu spurn-
inga og frekari rannsókna.“26
Kvennabarátta og gagnsókn ráðakarla 1911–1922
kvennaframboðið virtist hafa trygga stöðu eftir sigurinn í kosning-
unum í Reykjavík árið 1908. konurnar höfðu rekið mjög skipulega
kosningabaráttu. Þær höfðu persónulegt samband við nær allar þær
tæplega 1200 konur sem á kjörskrá voru og hvöttu þær til að sýna
að konur bæði kynnu að meta nýfengin réttindi sín og þekktu hags-
muni sína með því að taka þátt í kosningunum og kjósa kvenna-
framboðið. Um helmingur kvenkjósenda mætti á kjörstað og kvenna-
framboðið hlaut fjóra bæjarfulltrúa af þeim 15 sem um var kosið.
eftir 1908 átti að kjósa um fimm fulltrúa í kosningum annað hvert
ár. Þeir tóku sæti fimm fulltrúa sem valdir voru með hlutkesti fyrir hverjar
kosningar. Að öðrum kosti var kjörtímabil bæjarfulltrúa sex ár. Lág -
markskjörtímabil bæjarfulltrúa var því tvö ár en lengst sex ár. konur
buðu fram lista í bæjarstjórnarkosningunum 1910, 1912 og 1914. Í öll
skiptin fékk framboðið eina konu kjörna. Aðrir listar höfðu ekki konur
í efstu sætum og í bæjarstjórn sátu því eingöngu konur af lista kvenna.
Á meðan konur héldu tryggð við kvennaframboðið hélst hlut-
fallslegt fylgi þess óbreytt, þrátt fyrir að fylgisgrunnur kvennafram -
boðsins væri að veikjast sé litið til stuðnings kvenna við kvennaframboð
af heildarfjölda kvenna á kjörskrá.27 Í bæjarstjórnarkosningum 1916
íslensk kvennahreyfing 99
26 Sigríður Matthíasdóttir, „Uppnám og uppbrot – kvenfrelsisstefnan 1907–1911
og þáttur Hins íslenska kvenfélags“, Kosningaréttur kvenna 90 ára. Ritstj. Auður
Styrkársdóttir og kristín Ástgeirsdóttir (Reykjavík: kvennasögusafn Íslands
og RIkk 2005), bls. 75.
27 ef gert er ráð fyrir að einungis kvenkjósendur hafi kosið kvennalistann má
áætla að meirihluti þeirra hafi kosið kvennaframboðið í bæjarstjórnarkosn-
ingum 1908, 1910, 1912 og 1914. Umfjöllunin um kvennaframboðið í Reykjavík
er byggð á bókum Auðar Styrkársdóttur: Kvennaframboðin 1908–1926; Barátta
um vald – Konur í bæjarstjórn Reykjavíkur 1908–1922 (Reykjavík: Félagsvísindad.
HÍ 1994) og From Feminism to Class Politics.
Saga haust 2009 UMBROT NOTA-1_Saga haust 2004 - NOTA 25.11.2009 12:44 Page 99