Tímarit Máls og menningar - 01.11.2010, Síða 86

J ó n Yn g v i J ó h a n n s s o n
86 TMM 2010 · 4
íslensku alþýðukonunnar Rósu sem fluttist til Englands skömmu fyrir
fyrra stríð, giftist þar og eignaðist börn en sneri aftur til Íslands einstæð
móðir.
Með því að segja sögur af mæðrum sínum og eigin uppvexti leitar
Kristín Eva uppruna síns, en hún uppgötvar um leið sjálfa sig sem sögu­
mann. Í innilokun fangelsisins er fátt við að vera, eitt af því sem hún
finnur fró í er að leika sér með tungumálið, hún spinnur upp sögur
og finnur upp orð til að fanga reynslu sína af frelsissviptingunni og
nálægðinni við aðra fanga. Kristín Eva er heillandi sögumaður, hún
setur sig óhikað í spor mæðra sinna, og í gegnum sögur þeirra og
eigin reynslu ljúkast henni upp nýir heimar. Þótt hún sé kotroskin og
stundum háfleyg sem sögumaður er hún líka sautján ára og forvitin
um þann fullorðinsheim sem hún hefur þegar fengið forsmekkinn af.
Frjósemi Rósu og fjörugt ástalíf vekja ekki síst forvitni Kristínar Evu,
kynlíf er henni ekkert feimnismál og leikur stórt hlutverk, bæði í sögu
hennar og móður hennar.
Sögulegar skáldsögur Sindra Freyssonar draga eftirminnilega athygl­
ina að því hvernig þræðir Íslandssögunnar og einstaklinganna liggja
víða um lönd. Fleiri skáldsögur sem komu út á síðasta ári nálgast sama
efni á ólíkan hátt. Sú saga sem á mest sameiginlegt með Flóttanum er
umdeild skáldsaga Böðvars Guðmundssonar, Enn er morgun.
Það liggja margir þræðir milli þessarar sögu Böðvars og Ameríku­
sagnanna hans tveggja. Fjallað er um fólk að hrekjast milli landa. Frá­
sagnar aðferðin er keimlík, sögumaður segir frá ættingjum sínum, rekur
sögu þeirra, uppruna og flakk um heiminn og tónlistin er eitt af leiðar­
stefjum þessarar sögu, rétt eins og í Híbýlum vindanna og Lífsins tré.
Sögumaðurinn heitir Benjamín Andrésson og er ungur Reykvíkingur
sem kominn er af Þjóðverjum, Bandaríkjamönnum, Svíum og Dönum.
Hann er áhugamaður um ættfræði og getur rakið ættir sínar til fólks
sem heitir Kohlhaas, Knudsen, Andersson og Wilbert, en í æðum hans
rennur ekki „blóðdropi sem kominn er frá feðrunum frægu og frjáls­
ræðishetjunum góðu.“(8) Það er sama hlýja yfir frásögninni í þessari
bók og Ameríkusögum Böðvars, tónn sögumannsins einkennist af
vilja til að skilja persónurnar, tilganginn með athöfnum þeirra og þær
ákvarðanir sem þær taka sem á stundum geta verið erfiðar.
Benjamín hverfur að vísu nokkuð úr sögunni eftir að hún fer af
stað fyrir alvöru. Hann rekur sögur af ættingjum sínum og smám
saman þéttist sagan um örlög langafa hans, þýska gyðinginn Johannes
Kohlhaas sem dregst inn í starf nazistaflokksins sem tónlistarmaður en
hrekst svo til Íslands þar sem hann tekur þátt í uppbyggingu tónlistarlífs