Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.2010, Side 114

Tímarit Máls og menningar - 01.11.2010, Side 114
D ó m a r u m b æ k u r 114 TMM 2010 · 4 stöðum, dregnum mestanpart af lestri fyrstu bókanna. Og þær niðurstöður lúta nær ófrávíkjanlega að ytri þáttum; að rómuðum stíl höfundar, myndvísi og þokka verka hans, en minna sagt um sjálft innihaldið. Í greinasafni Morgunblaðsins má finna ritdóm Jóhanns Hjálmarssonar skálds um nóvelluna Svefnhjólið eftir Gyrði Elíasson, „Lykill að skuggalegu lífi“, sem ber ýmis merki þeirra vönduðu bókaumfjallana sem birtust áður í blöðum og tímaritum. Ritdómari hefur til dæmis skýra heildarmynd af höf­ undarverki Gyrðis fram að þeirri bók sem um ræðir, setur hana í samhengi við fyrri bækur („[n]ærvera skrímsla og móra ágerist í sagnaheimi Gyrðis“) og nálgast tungutak og merkingarsköpun verksins með eigin hætti og hugsun: Hlutveruleikanum miðlar Gyrðir með smámunasemi sem þó er ekki utan marka sögunnar. Sögumaður er með Kolibri ritvél, mótorhjólið hans er Suzuki TS 400, ryksugan er Nílfiskur. […] Í síðustu köflunum þar sem m.a. er lýst ferð með duggu þar sem kuflklædd vera er við stjórnvöl minnir á aldalokamystík í anda málarans Arnolds Böcklins. Þess háttar umfjöllun hefur hins vegar tekið ákveðnum breytingum. Í stað metnaðarfullrar og upplýsandi greiningar, sem er bókmenntum okkar svo nauðsynleg, birtast oftar en ekki hreinir og klárir dómar, í krafti stjörnugjafa, í blöðum og sjónvarpi. En ætla má að slíkt muni koma niður á bókmenntum okkar og lestrarhæfni, og hefur ef til vill þegar átt sinn þátt í breyttu sölu­ mynstri. Sífellt meira ber til að mynda á „bestsellerisma“ í bóksölu fyrir jólin þar sem bilið milli söluhæstu og meðalstórra sölutitla hefur aukist mjög. Og þar eiga fjölmiðlar stóran hlut að máli, enda taka þeir þátt í leitinni að bestu skáldsögunni (ekki bestu ljóðabókinni eða besta smásagnasafninu) fyrir hver jól, og birta mun síður ritdóma um illseljanlegar bækur. Hvers vegna var til dæmis ekki fjallað um ljóðabók Ísaks Harðarsonar Rennur upp um nótt í Kilj­ unni og Fréttablaðinu, tveimur stærstu miðlunum, fyrir jólin síðustu; ein­ hverja almerkustu ljóðabók undangenginna ára? Ef marka má dóma fyrir síðustu jól voru Milli trjánna og Nokkur almenn orð meðal helstu tíðinda nýliðinnar vertíðar, enda hlotnuðust þessum bókum Gyrðis heilu stjörnuþokurnar í bókadómum fjölmiðla. Eins og oft áður var þó minna sagt um innihald bókanna en efni stendur til. Þá var smásagnasafnið afgreitt í einum Kilju­þætti vetrarins á þá leið, að Gyrðir Elíasson væri einfald­ lega höfundur „sem alltaf sendir frá sér góðar bækur“, og látið þar við sitja. En slíkt er vitaskuld til merkis um þá dóma­menningu sem minnst hefur verið á hér að framan, sem hefur verið mjög á kostnað upplýsandi og nauðsynlegrar greiningar. Spurningin sem vaknar – því henni hefur ekki verið svarað á fullnægjandi hátt í gegnum árin, og sífellt verr eftir því sem klisjurnar um fyrri bækur Gyrðis hafa náð víðar en verkin breyst – er því hreinlega hvers konar höfundur Gyrðir Elíasson sé í seinni tíð og hvers konar bækur hann skrifi, með hvaða hætti, í hvaða tilgangi og út frá hvaða sjónarmiðum.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.