Tímarit Máls og menningar - 01.09.2018, Blaðsíða 77

„ M a n n k y n s s a g a n s e m s ö g u l e g s k á l d s a g a“
TMM 2018 · 3 77
Bergljót Soffía Kristjánsdóttir
„Mannkynssagan sem
söguleg skáldsaga“
Vangaveltur um sögulegan skáldskap og
framgang hans hérlendis á þessari öld
I
Í auglýsingu um söguna Váfugl frá 2008 er sagt að hún sé „söguleg skáldsaga
um framtíð þjóðar“.1 Historical Novels Society setur sér hins vegar þá reglu að
„söguleg skáldsaga“ sé saga sem gerist fyrir að minnsta kosti fimmtíu árum
eða höfundurinn hafi ekki verið á lífi þegar atburðirnir gerðust sem hann
segir frá (og byggi því einvörðungu á rannsóknum).2 Svo ólíkur skilningur
á sama fyrirbærinu kallar á að spurt sé: Hvaða furðuverk er þessi sögulega
skáldsaga? Ég hef hugsað mér að velta hér fyrst vöngum yfir því, víkja því
næst að útgáfu sögulegs íslensks skáldskapar í lausu máli á þessari öld og
ýmsu sem markar hann – en huga ögn að einni nýlegri skáldsögu og fýsi-
legum athugunarefnum sem henni tengjast áður en ég bind endahnútinn á
verkið.
II
Auglýsingin sem ég minntist á í upphafi vakti athygli; að minnsta kosti gerði
pistlahöfundur í Fréttablaðinu hana að umræðuefni sínu. Honum fannst
fyndið hvaða skilningur var lagður í orðin „söguleg skáldsaga“:
Það er athyglisvert að bókin er sögð vera söguleg skáldsaga um framtíð þjóðar. Þetta
er algjör nýlunda í sagnfræði og býður upp á marga möguleika. Kannski að maður
fari að kynna sér sögu 22. aldarinnar.3
En er ástæða til að flissa sérstaklega yfir auglýsingunni um Váfugl? Nútíðin
kemst illa hjá því að fela þær báðar í sér, fortíðina og framtíðina, svo ekki sé
minnst á að rithöfundar lýsa hvað eftir annað ýmsum furðum sem eiga eftir
að henda. Þeir vita bara yfirleitt ekki af því fyrr en eftir á. Þegar Andri Snær
lét senda dauða menn með eldflaugum út í geiminn í Lovestar árið 2002, svo
að þeir gætu seinna birst sínum nánustu sem hrapandi stjörnur, óraði hann
TMM_3_2018.indd 77 23.8.2018 14:19