Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2018, Blaðsíða 20

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2018, Blaðsíða 20
Á s d í s R . M a g n ú s d ó t t i r 20 TMM 2018 · 3 menntaráðgjafi við hirð Loðvíks 14. um tíma og lét til sín taka í menningar- lífinu á ýmsa vegu samhliða lögmannsstörfum, ekki síst í deilunni um hvert sækja skyldi fyrirmyndir og innblástur við gerð bókmenntaverka. Árið 1697 kom út lítið kver sem átti eftir að verða mjög þekkt. Þetta voru Sögur gæsa- mömmu, eða sögur frá liðnum tíma, Contes de ma mère l’Oye, ou histoires du temps passé, sem komu út undir nafni Pierres Perrault Darmancourt, sonar Charles Perrault, og var kverið tileinkað Mademoiselle, ungri frænku Loð- víks 14., líklega í von um að bókin myndi tryggja höfundinum starf ritara við hirðina, sem gerðist þó ekki. Nú þykir víst að Charles Perrault sjálfur hafi átt heiðurinn af þessu verki sem varð frægara en nokkurn hefði grunað. Perrault var ekkill og mun hafa annast uppeldi barna sinna sjálfur. Hann fór oft upp í sveit með börnin og þar voru alþýðlegar munnmælasögur algengar en þær gátu einnig borist til höfuðstaðarins með vinnukonum eða vinnumönnum úr sveitinni sem réðu sig til starfa hjá heldra fólki.6 Myndin sem prýddi forsíðu kversins var af gamalli konu – barnfóstru? – að spinna þráð og segja börnum sögur. Í kverinu birti Perrault átta ævintýri og þeirra á meðal voru Þyrnirós, Rauðhetta, Bláskeggur, Stígvélaði kötturinn, Ösku- buska og Tumi þumall. Í stuttu ávarpi sem beint er til Mademoiselle í upphafi verksins tilgreinir höfundur að það sé vissulega ákveðin dirfska í því fólgin að afhenda Mademoiselle þessar einföldu sögur en enginn sé betur til þess fallinn að vita hvernig fólkið (þ.e. lægri stéttir) lifir en þeir sem Guð hefur ætlað að stjórna þeim.7 Segja má að höfundurinn biðjist í raun afsökunar á þeirri dirfsku að ætla að kona af svo háum stigum geti hugsanlega haft ánægju af því að lesa sögur alþýðunnar enda gat það ekki verið henni og hennar líkum samboðið. Perrault lagaði sögurnar eins og hægt var að smekk samtímamanna sinna, það er tískunni í París í lok 17. aldar og tungutaki menntamanna og aðalsins. Öskubuska hans er ekki eins blóðug og krassandi og Öskubuska Grimmsbræðra og einnig dregur hann örlítið úr töframætti álfkonunnar, kannski til að útiloka að nokkrum dytti í hug að hann tryði á slík fyrirbæri. Saga Perraults er enn ólíkari íslensku Öskubuskusögunum Mjaðveigu og Króku og Mjaðveigu Mánadóttur þar sem tröllkonum bregður fyrir, mannáti og siglingum.8 Til aðgreiningar frá munnmælasögum eru þessi rituðu og endursömdu verk því gjarnan kölluð bókmenntaleg ævintýri (fr. conte de fée littéraire). Þó voru breytingar Perrault á sögunum sem hann skrifaði niður mun minni en hjá mörgum öðrum og almennt er talið að eftir því sem leið á 18. öldina hafi áhrif skáldsagna á ævintýraritun orðið greini- legri.9 Það var þó ekki nema tímabundið. En Perrault var bara einn af mörgum sem leituðu fanga í ævintýrum: Mlle Lhéritier, Mlle Bernard, Mlle La Force, Chevalier de Mailly, Mme de Murat, og Mme d’Aulnoy voru einnig í þeim hópi. Það var einmitt sú síðastnefnda sem gaf út fyrsta franska bókmenntalega ævintýrið árið 1690 sem hún laumaði inn í eina af skáldsögum sínum. Það litla sem vitað er um þennan afkastamikla rithöfund er ævintýri líkast. Hún fæddist árið 1650 í TMM_3_2018.indd 20 23.8.2018 14:19
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.