Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2018, Síða 127

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2018, Síða 127
U m s a g n i r u m b æ k u r TMM 2018 · 3 127 persónan þarf sífellt að sanna fyrir Steinu og Olgu að hún hafi „réttar“ skoðanir og áhugamál og að lokum er hún útilokuð, þó líklega ekki sökum þess að hún svaraði spurningunni „Smartís eða M&M?“ rangt heldur fremur vegna þess að hún varð vitni að viðkvæmum fjölskylduaðstæðum sem ekki þoldu dagsins ljós. Samband aðalpersónunnar og Hildar er hryggjarstykki bókarinnar þótt ekki sé fjallað um það ítarlega eða á mörgum síðum. Aðalpersónan yfirgefur Hildi og hættir að tala við hana þegar hún verður hluti af teyminu „Steina og Olga“ en heimsækir hana aftur síðar þegar hún er orðin ein á báti. Hún tekur rútu upp í sveit þar sem Hildur eyðir sumrinu hjá ömmu sinni og þar fer fram uppgjör á milli þeirra þar sem særindi Hildar og skömm aðalpersónunnar yfir framkomu sinni koma fram. Heimsóknin til Hildar er ris skáld- sögunnar og hápunktur uppgjörs aðal- persónunnar við grunnskólalífið sem hún er að segja skilið við. Inn í kaflann er auk þess fléttað óvæntum og grimmi- legum atburði sem ýkir dramatík hans og áhrif. Þessi atburður, sem ekki verður rakinn hér í smáatriðum til að eyði- leggja ekki lesturinn fyrir þeim sem enn eiga hann eftir, hefur ótvíræð „sjokk- áhrif“; lesandanum bregður og hann spyr sig hvað hafi gerst og af hverju – var þetta nauðsynlegt? Hann þjónar þeim tilgangi að undirstrika uppgjör vinkvennanna en hann dregur einnig upp sterkar andstæður milli stúlknanna og um leið milli sveitar og borgar. Sveit- in stendur uppi sem heimur grimmdar, dauða og ástar, á meðan borgin er sið- væddari en um leið bældari að því leyti að þar er grimmdin vissulega til staðar en tjáð með orðum fremur en gjörðum. Sveitin er að sama skapi framandgerð; aðalpersónan dvelur þar aðeins dagpart og leitar strax til baka í „sinn“ heim, sem er Háteigshverfið, en framtíð Hildar og örlög hennar eru óráðin. Eitt af helstu höfundareinkennum Gerðar Kristnýjar er meitlaður og fynd- inn stíll og Smartís er þar engin undan- tekning. Þetta er grípandi og skemmti- leg skáldsaga sem rennur ljúflega í gegn og nostalgíufiðringur níunda áratugar- ins er heillandi og vandræðalegur í senn. Umfjöllun um alvarlegri málefni – geðrænan vanda og áfengisvandamál í fjölskyldum og áhrif þessa á börn og unglinga – fær þó einnig sinn sess; hún tengir ólíka kafla saman, myndar sterk- an þráð í gegnum skáldsöguna og er tví- mælalaust einn áhrifamesti þáttur hennar. Annað gegnumgangandi þema er yfirskilvitleg málefni og óljós mörk milli þessa heims og annars; aðalper- sónan skynjar ýmislegt sem ekki er víst hvort aðrir verði varir við og lesandan- um er látið eftir að ráða í hvað tilheyrir raunheimi og hvað ekki. Við þetta skap- ast ókennilegt andrúmsloft, sem lesend- ur skáldsagna Gerðar hafa upplifað áður – til dæmis í Hestvík (2016) – og eru lík- lega farnir að gera ráð fyrir að sjá í næstu bókum hennar. Mögulega hefði mátt bæta meira kjöti á beinin, fylla upp í ýmsar eyður og skapa þannig sterkari heildarmynd og þroskasögu en einnig leitar á mig sú spurning hvort Smartís hefði virkað betur sem smásagnasafn, þar sem svip- myndirnar sem hún samanstendur af eru margar hverjar sterkar og lifa sjálf- stæðu lífi. Hvað sem því líður er hér um að ræða áhugaverða bók sem veltir upp ýmsum hliðum á lífi ungs fólks. Aðal- persónan gengur í gegnum ólík tímabil vináttu og einsemdar, gleði og óöryggis, en í sögulok eru bjartari tímar í vænd- um; framhaldsskólaárin, ný vinátta, nýr skóli og nýtt æviskeið. Allt eru þetta TMM_3_2018.indd 127 23.8.2018 14:19
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.