Tímarit Máls og menningar - 01.09.2018, Blaðsíða 24

Á s d í s R . M a g n ú s d ó t t i r
24 TMM 2018 · 3
Verkið er algerlega sviplaust og svo innantómt að jafnvel hugrakkasti lesandi gefst
upp. Þessi endurútgáfa sýnir þó að þessi tegund bóka á sinn lesendahóp; það er vegna
þess að til er svo mikið af iðjuleysingjum sem hafa ekki hugmynd um hvernig þeir
eiga að drepa tímann.16
Þess má geta að í formála verksins virðist höfundurinn sjá fyrir viðbrögð af
þessu tagi, biðst afsökunar á verki sínu sem sé aðeins hégómleg skáldsaga sem
hafi verið skrifuð í flýti án þess að vandað væri til verka enda sé hún ekki
rithöfundur að atvinnu; fólk ráði því hins vegar sjálft hvort það lesi bókina
eða ekki.17
Í sögunni um Fríðu og Dýrið segir frá kaupmanni, föður sex pilta og sex
stúlkna, sem missir allar eigur sínar og neyðist til að flytja úr borginni upp
í sveit. Fríða er yngst dætranna, og sú eina sem sættir sig við breytinguna á
kjörum þeirra. Hún er líka sú fallegasta og sú blíðasta. Þegar faðirinn spyr
hvað hann eigi að færa systrunum úr kaupstaðnum vill hún bara eina rós. Á
ferðalaginu leitar kaupmaðurinn skjóls í glæsilegri höll og tekur þar rós til
að færa dóttur sinni. Þá birtist Dýrið, húsbóndi hallarinnar, og krefst þess
að fá eina dóttur hans að launum fyrir rósina.18 Hún verði að koma af fúsum
og frjálsum vilja, og ef hann komi einn þá muni hann deyja. Fríða býðst til
að fara og í höllinni uppgötvar hún bæði mikla undraveröld og svo Dýrið
sem hún er fyrst dauðhrædd við en kynnist smátt og smátt. Á hverju kvöldi
kemur Dýrið, spjallar við hana og spyr að lokum hvort hún vilji að það sofi
hjá henni. Alltaf segir Fríða nei. Í draumum sínum hittir Fríða reglulega
ungan prins, sem hún verður ástfangin af. Hún fær að heimsækja fjölskyldu
sína og þegar hún kemur aftur, aðeins seinna en um var talað, er Dýrið nær
dauða en lífi. Hún áttar sig á því að Dýrinu þykir vænt um hana og samþykkir
að leyfa því að sofa hjá sér. Næsta morgun sér Fríða að Dýrið hefur breyst í
ungan og myndarlegan mann sem er auk þess nauðalíkur draumaprinsinum!
Allt í einu birtast drottning og álfkona í höllinni og benda á að Fríða sé ekki
af nægilega góðum ættum til þess að giftast prinsinum. En þá kemur fram í
langri frásögn að Fríða sé í raun konungsdóttir og álfkona og þau megi því
giftast. Þá heldur lesandinn að sagan sé búin, en Mme de Villeneuve heldur
áfram og nú er það prinsinn sem segir sögu sína. Í ljós kemur að grimm örlög
Dýrsins má rekja til gamallar og ljótrar álfkonu sem hafði séð um uppeldi
hans í fjarveru móður hans, en svo orðið hrifin af þessum hálfgerða fóstur-
syni og orðið fyrir sárum vonbrigðum þegar hann hafnaði henni. Þá lagði
hún á hann þá bölvun að breytast í dýr og ekki nóg með það, heldur átti hann
líka að þykjast vera heimskur. Álögunum létti ekki fyrr en ung stúlka elskaði
hann af fúsum vilja í þessari afskræmdu mynd.
Saga Mme de Villeneuve er líkari skáldsögu en ævintýri; hún er 120 þétt-
skrifaðar blaðsíður í nýlegri útgáfu verksins og það er ekkert til sparað í
lýsingum á öllum aðstæðum og umhverfi. Salarkynnum hallarinnar er lýst
í löngu máli og það á einnig við um sögupersónurnar, tilfinningar þeirra,
hugsanir og drauma, einkum þegar Fríða á í hlut. Mme de Villeneuve dregur
TMM_3_2018.indd 24 23.8.2018 14:19