Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2018, Blaðsíða 30

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2018, Blaðsíða 30
Á s d í s R . M a g n ú s d ó t t i r 30 TMM 2018 · 3 þátt í þeirri tískubylgju ævintýrsins sem setti svip sinn á samkvæmis- og bók- menntaheim Parísar á fyrri hluta 18. aldar. Fríða og Dýrið eftir Mme de Villeneuve er margþætt verk og erfitt að segja til um hvað það er sem hrífur lesandann þegar allt kemur til alls.35 Er það gamla sagan um töframátt ástarinnar sem umbreytir skrímsli í mann, hryllingurinn sem læðist að og grípur lesandann eða áhorfandann við tilhugsunina um það sem bíður ungu fallegu stúlkunnar, eða eitthvað allt annað? Ef marka skal orð franska fræðimannsins François Flahault er það fyrst og fremst óttinn við hið illa sem vekur ánægju og áhuga ævin- týralesandans; án hins illa hefðum við einfaldlega engan áhuga á þessum sögum.36 Þó að eitt af einkennum ævintýra sé góður endir, þrátt fyrir hættur og hremmingar, er óvissuþátturinn í Fríðu og Dýrinu óvenju vel útfærður í lengri gerð sögunnar. Það kemur ekki á óvart að Þyrnirós og Mjallhvít skuli samstundis hrífast af prinsinum sem vekur þær upp af álagasvefni en hér er það stúlkan sem þarf að létta álögunum af skrímslinu og elska það í afskræmdri mynd. Í söguþráð Fríðu og Dýrsins fléttar Mme de Villeneuve stefi sem var vel þekkt á ritunartíma verksins: það var spurningin um það sem er og það sem sýnist. Hver, eða hvað, er Dýrið, hljótum við að spyrja um leið og skrímslið stígur inn á sögusviðið. Mme de Villeneuve vinnur vel úr þeim efniviði út alla söguna. En hvað með Fríðu? Hún reynist heldur ekki vera sú sem við héldum að hún væri og auk þess lifir hún tvöföldu lífi við hlið Dýrsins þar sem draumurinn sýnir henni hvað leynist undir hrjúfu yfirborði „veruleikans“. Og þrátt fyrir alla sína kosti velkist Fríða í vafa, hikar, undrast og óttast. Heita súkkulaðið kemur henni til hjálpar því án draumanna góðu hefði líf hennar í höllinni verið enn dapurlegra og óvissan innra með henni óbærileg. Það birtist hér sem lykill að einum áhugaverðasta þætti verksins en það eru þau góðu skil sem Mme de Villeneuve gerir hlutverki og vægi draumaheimsins og fantasíunnar í samfélagi kvenna á ritunartíma verksins, í samfélagi þar sem skynsemishyggja er smátt og smátt að ryðja sér til rúms, og innan heims skáldsögunnar. Þar liggur líklega einn helsti ávinningur Fríðu og Dýrsins í gerð Mme de Villeneuve í samanburði við einfaldaða og fátæklegri gerð sögunnar í útgáfu uppeldisfrömuðarins Mme Leprince de Beaumont. Tilvísanir 1 Madame de Villeneuve, La Jeune américaine et les contes marins (La Belle et la Bête), Les Belles Solitaires – Madame Leprince de Beaumont, Magasin des enfants (La Belle et la Bête), édition critique établie par Elisa Biancardi, París, Honoré Champion, 2008; Qvøld-vøkurnar 1794, samanteknar af Dr. Hannesi Finnssyni, Leirárgörðum við Leirá, Islendska Landsuppfrædingar Félag, 1. bindi 1796, 2. bindi 1797, hér 2. bindi bls. 155–178. Um endurútgáfur þýðingar Hann- esar, sjá Símon Jóh. Ágústsson, „Hugleiðingar um barna- og unglingabækur, Menntamál 45(4)/1972, bls. 143–155, hér bls. 146. TMM_3_2018.indd 30 23.8.2018 14:19
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.