Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2018, Blaðsíða 139

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2018, Blaðsíða 139
U m s a g n i r u m b æ k u r TMM 2018 · 3 139 stóðu vegleg blokkarlengja og vísir að stórum einbýlishúsum með útsýni yfir hverfið og fjörðinn. Í dag eru þarna rústir einar sem náttúran keppist við að ná aftur í faðm sinn. Stundum hvíslar fullorðna fólkið sín á milli um það sem á að hafa gerst þar – yfirnáttúrulegir atburðir segja sumir, hryðjuverk segja aðrir – en enginn veit það með vissu. Að minnsta kosti ekki krakkarnir. Krakkarnir í hverfinu vita semsagt lítið um þá sögu því þeir fullorðnu vilja sem minnst um þetta tala og banna krökkunum að vera þar. Þrátt fyrir að vera úthverfi borgar virðast Rökkur- hæðir vera nokkuð einangraður staður með sína sérstöku siði og menningu, sem meðal annars felst í frekar myrkum staðarnöfnum: Óttulundur er til dæmis götunafn. Enda segir í fyrrnefndum inngangi : „Það er ýmislegt á seyði í Rökkurhæðum. Sumt harla ótrúlegt. Sumt heldur óhugnanlegt. Sumt hræði- legt …“ Heimasköpun af þessu tagi er þekkt innan hrollvekjunnar þar sem höfundar skapa ógnvænlegum atburðum sínum viðeigandi umgjörð. Þekktasta dæmið er líklega Arkham borg sem bandaríski höfundurinn H. P. Lovecraft skrifaði um á sínum tíma (fyrri hluta tuttugustu aldar), en þar er margt óhreint á kreiki. Lovecraft var sjálfur undir miklum áhrifum frá síð-gotneska skáldinu Edgar Allan Poe, en saman lögðu þessir tveir höfundar grunninn að nútímahrollvekj- unni, eins og þau Stephen King og Anne Rice eru þekktustu dæmin um. Þó áhrifa Poe gæti víða er það Lovecraft sem hefur verið meira áberandi á síðari árum, en hann er þekktur fyrir að fjalla um hugmyndina um aðrar víddir eða hliðarheima og óvættir sem búa þar. Þessar óvættir eru af ýmsum toga, fyrst og fremst geimverskar, en hafa hinsveg- ar aðlagast jarðlífi nokkuð vel og bland- ast bæði mönnum og dýrum, og að sjálf- sögðu : heimatilbúnum forynjum. Hér gefst ekki tækifæri til að fara nánar út í f lókna heimasköpun Lovecrafts, eins gaman og það nú væri, en í staðinn er ástæða til að nefna að óvættir hans eru iðulega iðandi, óskilgreinarlegar og jafn- vel óskiljanlegar. Þetta kemur ekki síst til af þeirri hugmyndafræði Lovecraft að forðast að lýsa skrímslum sínum nákvæmlega og nota frekar (að hætti Poe) þá aðferð að gefa eitthvað í skyn, ýja að; allt til að skapa þá tilfinningu að lesandinn sjái eitthvað skjótast framhjá rétt utan sjónsviðsins, en nái aldrei að fá fullmótaða mynd af fyrirbærinu. Þeir sem það gera missa vitið – þar kemur óskiljanleikinn inn. Nú skal ekki sagt hvort Birgitta og Marta hafa lagst í verk Lovecrafts, enda skiptir það engu máli, heimsmynd hans er löngu orðin viðtekinn hluti af hroll- vekjulandslaginu og það er þangað sem þær sækja efnivið í þessa vel heppnuðu og stórskemmtilegu seríu. Þrátt fyrir þessi ‚erlendu‘ áhrif eru sögurnar allar vandlega staðsettar í íslenskum nútímaveruleika, fyrsta bókin er til dæmis tilbrigði við söguna af Gili- trutt og bæði Óttulundur og Vökumað- urinn eru draugasögur að alíslenskum hætti. Þessi þekktu þjóðsagnastef eru svo tengd nútímanum á snjallan hátt, þar sem bæði áhugamál unglinga eins og parkour íþrótt, tækni (ný fartölva) koma við sögu. Ekki má gleyma róman- tíkinni og skólastarfinu, en hvorttveggja er stór hluti tilveru þessa aldurshóps. Samhliða þessu er gefin innsýn í ólík heimili og aðstæður krakkanna, sum eru hluti af ‚fullkomnum‘ kjarnafjöl- skyldum, önnur þurfa að takast á við ýmiskonar erfiðleika heimavið. Þannig myndast breið samfélagsmynd. Að auki vísa höfundarnir á ýmsan hátt til ungl- TMM_3_2018.indd 139 23.8.2018 14:19
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.