Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Síða 13

„ E i n s o g h ú n g æ t i s t o k k i ð ú t ú r o r ð u n u m …“
TMM 2018 · 4 13
Sigga, rúmlega tvítug, hversdagsleg, nýtrúlofuð, ástfangin, sífellt kjökrandi;
tengdadóttirin, Anna, núverandi húsfreyja; og vinkonan Halldóra, holdug,
barnlaus, ungleg og umburðarlynd, komin úr höfuðborginni til að ræða
vandamál sem komið hefur upp á bænum. Inn kemur sonur ekkjunnar, hús-
bóndinn á heimilinu, Elías Elíasson, frá útistörfunum, hlammar sér niður
við borðsendann og þrumar: „Á maður ekki að fá kaffi – eða hvað?“29 Við
komu karlsins slær á konurnar þögn. Eiginkonan rís samstundis á fætur,
sækir kaffikönnuna og hellir þegjandi í bollann. Þessi kvennafans pirrar karl-
manninn Elías Elíasson sem eftir nokkrar orðahnippingar rýkur út.
Vandinn sem að heimilinu steðjar er húsbóndinn fyrrverandi, Elías Elías-
son. Hann neitar að hann sé dauður og ofsækir nú fjölskylduna, einkum
eiginkonuna, sem hefur leitað til vinkonu sinnar með miðilshæfileika til að
koma honum endanlega fyrir. Fer sagan að mestu fram í samtölum, einkum
þessara tveggja, með tilheyrandi þankastrikum, spurningarmerkjum og upp-
hrópunum, þar sem eiginkonan segir vinkonunni frá þeim hörmungum sem
yfir heimilið hafa dunið. Það er ekki bara að Elías hafi brugðið fyrir hana
fæti í stiganum og viðurkennt það á miðilsfundi, heldur sækir hann að henni
í svefni svo að hún fær engan næturfrið. Þá hefur hann kippt kaffikönnunni
úr höndum tengdadótturinnar, stútfullri könnu af sjóðandi kaffi. „Það var
eins og henni væri kippt úr höndunum á mér,“ segir hún og vitnar til beinnar
ræðu Önnu.30 Þá er hann einnig valdur að því að taðhlaðinn hrynur, besta
kýrin beiðir upp og lömbin drepast. Ekkjan er bæði æst og reið, en vinkonan
er umburðarlynd: „Hann er jarðbundinn, svo jarðbundinn, að hann hefir
ekki enn áttað sig á því, að hann hefir flutzt úr líkamanum –,“ segir hún í
huggunarskyni við vinkonuna sem lætur sér ekki segjast: „– Nú, það ætlar
aldeilis að taka tíma! Búinn að liggja sjö mánuði í gröfinni.“ 31 Þegar vin-
konan svo spyr, „hátíðleg og klökk af samúð með öllu villuráfandi“, hvort
ekkjan hafi ekki reynt að biðja heitt og innilega fyrir honum, vesalingnum,
svarar hún hvöss:. „– Honum? Nei, það hefir mér ekki dottið í hug. –“32 Fylgir
nú mikill orðaflaumur með munnsöfnuði og særingum um hvernig hann
„Elías minn“ var í lifanda lífi. Hann getur sem sagt ekki skilið að hann er
dauður og heldur áfram að haga sér eins og hann gerði í lifanda lífi. Og svo
mikið er ekkjunni niðri fyrir að hún talar óvart af sér, ljóstrar upp um kjafts-
högg sem hann hafði gefið henni. Vinkonan hrópar upp yfir sig af skelfingu,
þar sem hún hafði ekki heyrt það fyrr að hann hefði lagt á hana hendur. „Það
varðaði engan um það þá,“ segir ekkjan, „en úr því hann hagar sér svona
dauður – þá er allt öðru máli að gegna“.33 Samt var hann „Elías minn“ ekki
mikið verri en hann Jónas heitinn í Gröf, sem „var bara kvikindi, reglulegt
óartarkvikindi við sína nánustu, ég segi það eins og var, þó hann sé dauður“.
34 Hann var alveg sami „bölvaður grúturinn og þverhausinn og hann Elías
minn“,35 öllum bölvaður, utan heimilis líka. „Elías minn var þó almennilegur
utan heimilis“. 36
Þessi kona er afar mælsk, og það er eins og hún með orðaflaumnum
TMM_4_2018.indd 13 6.11.2018 10:22