Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Page 15

„ E i n s o g h ú n g æ t i s t o k k i ð ú t ú r o r ð u n u m …“
TMM 2018 · 4 15
fræði hennar. Við framsetninguna hef ég valið þá aðferð sem Jakobína notar
gjarnan sjálf við lýsingar á tveggja manni tali í sögum sínum, þar sem aðeins
annar talar en bregst þó við hinum sem í textanum þegir:
Ég vann alls kyns vinnu. Á stríðsárunum við hitt og þetta, hreingerningar, þvotta,
leikfangagerð, lengst í happdrættisumboði, vist yfir veturinn, kaupavinnu á sumrin.
Var alltaf að skrifa. Á fermingaraldri vísur. Venjulega eftirhermur af því sem ég var
hrifin af, skrifaði á umbúðapappír. Mig langaði að læra á hljóðfæri. Ég ætlaði að verða
hljómlistarmaður, semja lög.
Þegar ég kem hingað 1949 var ég búin að skrifa eitthvað, átti í drögum. Smásögurnar
eru ekki allar frá sama tíma. Skrifaði þær upp á nýjan leik. Flyt hingað frá Reykjavík
og kom inn í mér ókunnugt samfélag. Leifar af ættarfélagssambýli. Geysileg breyting.
Ekki rafmagn. Eftir fyrstu erfiðleikana reyndi ég að byrja aftur. Hvatinn var hernámið
30. mars 1949, engin manneskja söm eftir þann dag. Það verður til þess að ég fór að
setja saman kvæði, vopn alþýðufólks fram á þá tíma og huggun.
Erfitt að vera pólitískur rithöfundur í sveit. Stærstu atburðirnir gerast í Reykjavík.
Ég hefði oft viljað vera viðstödd. Sama er að segja um aðgang að bókum. Áður meiri
aðskilnaður milli sveita og borga. Eins er með heiminn, hann þjappar sig kringum
okkur. Samgöngur. Fjölmiðlar.
Andúð á misrétti hef ég alltaf haft. Sjálfsagt þótti í systkinahóp, að það væru frekar
synirnir sem fengu að njóta menntunar. Ég gerði þveröfugt við það sem ætlast var til
af mér. Guðmundur G. Hagalín sagði í ritdómi um Púnkt á skökkum stað, að þegar
kæmi að hernámsmálinu sæi ég rautt og missti öll tök. Ég vil sjá rautt.
Á yngri árum rakst ég sjaldan á konur sem höfðu sömu afstöðu til þess að vera kona
og ég, t.d. hræðsluna við hjónabandsbindinguna. Ég gekk með þá barnalegu firru að
byggi maður saman ógiftur, þá væri maður óbundinn. Kerfið gleypir mann.
Það getur verið að ég hafi skrifað meira um ástina þá. Ég er orðin það gömul þegar ég
byrja að skrifa. Það var geysimikið skrifað um þetta efni á þeim tíma. Hafði engu við
að bæta. Enga ástarsögu. Ástin, ekki til þessi huldumaður fyrir mér.
Las Þórunni Elfu, Ragnheiði Jónsdóttur, Elínborgu Lárusdóttur, en svo lokast ég að
nokkru leyti hér inni, ekki í tengslum við konur sem eru farnar að berjast fyrir rétt-
indum kvenna í nútímasamfélagi. Langaði mikið til að kynnast Svövu.
Kerlingabækurnar? Guðrún frá Lundi. Þeim fórst nú ekki að vera að tala um það
þessum menningarvitum. Skamma hana fyrir að kvenfólk væri að sitja yfir kaffi. Ein-
mitt um þetta leyti var einum þeirra hent út af kaffihúsi fyrir að sitja of lengi. Og svo
kvarta þeir yfir að það vanti kaffihús fyrir listamenn að tala saman í.
Kona getur ekki hlaupið frá sínum störfum. Karlhöfundar eru verndaðir. Gildir sama
um rithöfunda í borg. Svava hefur reynt að taka símann úr sambandi, ekki hægt hér.
Það sem verra er, ég get ekki hlaupið út.
TMM_4_2018.indd 15 6.11.2018 10:22