Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 28

L e i f u r R e y n i s s o n
28 TMM 2018 · 4
að koma sér fyrir í Sorbonne þegar þeir efndu til mikillar kröfugöngu ásamt
verkamönnum. Hvarvetna mátti sjá rauða byltingarfána og baráttusöngur
verkamanna, „Internationalinn“, ómaði um strætin. Margvísleg slagorð voru
höfð í frammi svo sem „stúdentar með verkamönnum“, „alþýðlega háskóla“,
„sósíalíska byltingu“ og „valdið er götunnar“.
Verkamenn víðsvegar um Frakkland fóru í verkfall án aðkomu stóru
verka lýðs félaganna. Voru það einkum ungir verkamenn sem sættu sig ekki
við að lúta aga verkalýðsforingjanna. Þeir voru ekki tilbúnir að fylgja íhalds-
samri leiðsögn þeirra um hægfara kjarabætur og vildu nýta sér þær aðstæður
sem stúdentar höfðu skapað. En þeir létu ekki þar við sitja. Margir tóku verk-
smiðj urnar yfir og vísuðu yfirmönnum á brott eða lokuðu þá jafnvel inni á
skrif stofum sínum. Þetta var í anda þess sem margir stúdentar sáu fyrir sér.
Þeir litu svo á að verkamenn ættu sjálfir að sjá um rekstur sinna vinnustaða
því samkvæmt kenningum Marx voru það þeir sem sköpuðu arðinn og því
ættu þeir að taka að sér starfsemina og njóta góðs af hagnaðinum.
En hvernig voru kjör verkamanna? Laun þeirra voru lág, starfsaðstæður
oft á tíðum bágbornar og vinnutími langur. Efnahagur Frakklands hafði
hins vegar staðið með blóma um árabil en verkamönnum var ekki ætlað að
njóta góðs af hagvextinum nema að takmörkuðu leyti. Því var jafnan haldið
fram að frekara launaskrið myndi hleypa verðbólgunni af stað og þá væri
stöðugleikinn í hættu. Uppsöfnuð óánægja ríkti meðal verkamanna og sér-
staklega voru þeir yngri ósáttir með kjör sín og lögðu margir þeirra leið sína
til Sorbonne til viðræðna við stúdenta og sumir tóku jafnvel þátt í götubar-
dögunum.
Stúdentar fóru einnig út í verksmiðjurnar til að kynnast kjörum verka-
manna og til að fá þá til liðs við baráttuna. Það er vert að minna á að Frakk-
land er mjög stéttskipt samfélag og lætur nærri að veruleiki stúdenta og
verkamanna hafi verið tveir aðskildir heimar. Verkamenn voru því margir
hverjir tortryggnir því þeir litu á stúdenta sem forréttindahóp. Stúdentar
lögðu hins vegar áherslu á að þeir vildu samfélag án stéttaskiptingar. Fyrstu
verkföllin hófust 13. maí en þau breiddust hratt út eftir 18. maí og það voru
ekki einungis verkamenn sem lögðu niður vinnu heldur bættust sífellt fleiri
starfsstéttir í hópinn. Almenningssamgöngur lögðust af, margvísleg þjónusta
lá niðri og sífellt erfiðara varð um alla aðdrætti.
Ekki hafði komið til götubardaga eftir að lögreglan dró sig í hlé og stúd-
entar yfirtóku Sorbonne. En það reyndist svikalogn því brátt urðu atburðir
sem hleyptu öllu í bál og brand á nýjan leik. Stúdentaleiðtoginn Daniel Cohn-
Bendit hafði brugðið sér til útlanda til að kynna baráttuna fyrir erlendum
æskulýð en þegar hann hugðist snúa aftur til Frakklands var hann stöðvaður
við landamærin. Þessi nafntogaði stúdentaleiðtogi átti sér sérstæðan bak-
grunn sem varð til þess að frönsk stjórnvöld sáu sér leik á borði. Hann var
fæddur í Frakklandi árið 1944, þegar landið var hernumið af Þjóðverjum, en
foreldrar hans voru þýskir gyðingar sem flúið höfðu land áður en heimsstyrj-
TMM_4_2018.indd 28 6.11.2018 10:22