Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Síða 120

H u g v e k j u r
120 TMM 2018 · 4
Svo var haldið að þessum helgidómi
byggingarlistar á 20. öld og gengum við
fyrst upp á þakið. Það er flatt en á því
standa lítil hús og allundarleg í laginu.
Var mér sagt að þetta ættu að vera
vinnustofur málara og annarra lista-
manna, væntanlega þeirra sem fengju
áður óþekktar hugdettur á þessum inn-
blásna stað. En enginn var þar á ferli.
Eftir það lá leiðin í lyftu niður á við og
var þá komið í breiðan og óralangan
gang með dyrum beggja vegna sem
minntu mig á risahótel, eða amerískt
tugthús. En kunningi minn leiddi mig í
allan sannleika um þá djúpu hugsun
sem lá að baki þessari skipan, blokkin
var sem sé gerð í líkingu risafarþega-
skips af því tagi sem einu sinni ristu
öldur Atlantshafsins milli Evrópu og
New York, íbúarnir voru í hlutverki far-
þega og gátu fengið alla þá þjónustu sem
slíkum mönnum stóð til boða.
Einar dyrnar lágu að íbúð kunningja
míns. Þar varð fyrst fyrir okkur borð-
stofa með eldhúskrók, en hún var á eins
konar svölum og beint fyrir framan
hana og neðan var setustofa með risa-
stórum glugga, enda var þar hátt til
lofts, stofan náði yfir tvær hæðir. Þang-
að var gengið niður stiga og kom þá í
ljós að hún var ekki ýkja stór þrátt fyrir
lofthæðina. Glugginn mikli vissi í vest-
ur. Fyrir aftan þessa stofu, og undir
borðstofunni, ganginum langa og ann-
arri íbúð, voru tvö samhliða herbergi,
afskaplega þröng og öll á lengdina, með
vegg á milli sem hægt var að opna á
einum stað með rennihurð. Við enda
þeirra voru tveir gluggar sem vissu í
austur. En ekki var útlitið fagurt hvernig
svo sem horft var út um þessa þrjá
glugga, þeir virtust helst nothæfir fyrir
stjörnuskoðun eða til að tigna sólina
kvölds og morgna, namaste Surya.
Meðan ég gekk um salarkynnin fékk ég
ítarlega útlistun á þeirri heimspeki sem
bjó á bak við hönnunina. Íbúðin var
nefnilega þannig úr garði gerð að allir
hlutir voru staðsettir nákvæmlega á
þeim stað þar sem kenning erkismiðsins
gerði ráð fyrir að menn hefðu þörf fyrir
þá, og var það ekki síst gert til að stuðla
að friði á heimilinu, svo aldrei heyrðist
þar önug rödd: „Kondu með tappatogar-
ann, Gunna.“
Ég varð nokkuð hugsi yfir þessu,
mannskepnan hefur nefnilega þann
leiða galla að hún er óútreiknanleg, og
er til dæmis aldrei hægt að segja fyrir
um það með vissu hvenær hún skyldi
þarfnast tappatogara. Því væri einfald-
ara að snúa þessu við þannig að menn
hefðu aldrei þörf fyrir neina hluti nema
á því augnabliki þegar þeir væru staddir
handarlengd frá þeim, á öðrum stöðum
í íbúðinni sæju þeir enga nauðsyn fyrir
þá, þeir væru þeim fjarri huga. En þetta
er erfitt í framkvæmd.
Þetta minnti mig því á orð sem
sagnameistarinn Jón Kalman lét einu
sinni falla á fundi með lærisveinum og
-meyjum í Svartaskóla, þeim stað þar
sem margt hefur verið spaklega mælt
síðan á þrettándu öld. Hann var inntur
eftir því hvað honum fyndist um tölvu-
tæknina og allt það sem henni fylgdi, og
svaraði:
„Þetta er alveg fullkomin tækni, hún
er bara gerð fyrir einhverja allt aðra
dýrategund en mannkindina.“
Eins og málum er háttað í nútímanum
hafa þessi orð vissulega mun víðtækara
gildi, og mætti ekki síst hafa þau að leið-
arljósi í öllum þeim deilum sem gengið
hafa um húsagerðarlist vorra daga, og
skotið hafa upp kollinum í Reykjavík:
Hún er alveg fullkomin, ekki vantar það,
en hún er gerð fyrir einhverja allt aðra
dýrategund en Adamsniðja. (Enda flaug
mér andartak í hug í löngu og þröngu
herbergjunum að þarna myndi mér líða
afskaplega vel, ef ég væri Fáfnir.)
TMM_4_2018.indd 120 6.11.2018 10:22