Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Page 128

U m s a g n i r u m b æ k u r
128 TMM 2018 · 4
hún bjó með í Brighton hefur farið út
um þúfur og hugmyndin er að hún nái
áttum í lífinu með hjálp pabbans. En þar
sem hún þarf að millilenda í Reykjavík
hefur henni verið falið lítið verkefni: að
taka með sér litasett, sem var í eigu list-
málarans Karls Kvaran, og færa föður
sínum, sem líka málar. María er bæði
meðvituð um skipbrotið sem líf hennar
hefur lent í og full af mótþróa gegn
þeirri áætlun sem hún telur að henni
verði gert að fylgja. Aðallega er hún þó á
valdi lífsmynsturs djammarans, og í
hönd fer atburðarás sem er bæði við-
burðarík og tíðindalítil. Það gerist
margt þennan dag og þessa nótt, en til-
finningin er að flest af því hafi gerst oft
áður. Meðfram ferðalagi Maríu milli
áfangastaða í borginni fáum við að
skyggnast inn í líf hennar í Brighton og
sjáum hana eiga erfiða stund með
öðrum fyrrverandi kærasta í borginni
og aðra með ömmu sinni sem deilir
áhyggjum föðurins um hvert hún stefn-
ir. Eða stefnir ekki.
Sagan er sögð í fyrstu persónu, það er
María sem hefur orðið, hennar sjónar-
horn er okkar sjónarhorn, myndin af
henni er myndin sem hún kýs að mála.
Samt er það nú svo að allt sem hún segir
og gerir, hvernig hún túlkar það sem
hún gerir og hvernig aðrir bregðast við
henni, afhjúpar hana meira en hún ætl-
ast til, kemur upp um hana. Þessi galdur
fyrstupersónufrásagna er ekki öllum
gefinn en Jónas Reynir hefur fullt vald á
honum.
Við hittum Maríu fyrst í Leifsstöð þar
sem hún bíður eftir Gauja vini sínum.
Við fáum strax að vita að þar fer ekki
skarpasti hnífurinn í skúffunni:
Áður en ég fór frá Brighton hringdi ég
í Gauja og laug að honum að ég væri að
smygla e-pillum til landsins. Ég þarf allt-
af að gera hann spenntan fyrir að sækja
mig, annars kemur hann ekki. Ekki að
hann sé slæmur vinur. Það er bara erfitt
að treysta á hann, því hann hefur enga
ábyrgðartilfinningu. (7)
Þessi upphafssetning sögunnar gefur
okkur mikilvægar upplýsingar og skýra
tilfinningu fyrir persónum, hugsunar-
hætti þeirra og kringumstæðum. Fyrstu
kynni, sem atburðir sögunnar bæði
staðfesta og grafa undan. Gaui lætur
bíða eftir sér, þrátt fyrir að vera talin trú
um að vera persóna í spennandi
atburðarás með von um vímuefni í
kaupbæti, enda reynist lýsing Maríu á
ábyrgðartilfinningu hans þokkalega
nærri sannleikanum. En upphafsblað-
síðurnar, þar sem María situr í Leifsstöð
og bíður Gauja, og styttir sér stundir við
að skoða fólkið, gefa okkur tilfinningu
fyrir persónu sem atburðir sögunnar
brjóta að hluta til niður. Hún virkar
sjálfsörugg og athugul, vel þess umkom-
in að fella dóma um það sem hún sér.
Hún er fyndin. Trúverðug líka og gagn-
rýnin á sjálfa sig; hún segir okkur frá
tískuslysinu sem er úlpan hennar. Hún
talar um eiturlyf og neyslu af kæruleysi
frístundaneytandans, sem kannski og
kannski ekki hefur stjórn á inntökunni.
Það er fyrst og fremst þessi stjórn á
gangi mála sem smám saman kemur í
ljós að María hefur ekki, nema með því
að fljóta með straumnum og líta svo á
að hún ráði för, að þar sem hún lendir sé
þar sem hún vill vera:
Það er eins og allt sem ég geri endi með
hræðilegri eftirsjá og nú fannst mér eins
og það væri ekki lengur nein bið á því,
mér leið bara alltaf eins og fávita yfir öllu
sem ég var að díla við um leið og ég var
að díla við það. (117)
Jafnvel sú stjórn riðlast smám saman á
þessum klukkustundum þar sem hún
TMM_4_2018.indd 128 6.11.2018 10:22