Rökkur - 01.03.1931, Blaðsíða 18

16
R ö K K U R
hið langa og erfiða kyrstöðu-
tímabil í lífi þjóðarinnar, sem á
eftir henni kom, en nú sé hér
sjálfstæð, vakandi þjóð að
verki, ekki eingöngu atvinnu-
lífið, heldur og listirnar beri
]>ess merki. Fer höfundurinn
aðdáunarorðum um bókmenta-
áhuga og bókmentastarfsemi
þjóðarinnar frá fyrstu timum.
Frændur þeirra, sem til Islands
fluttu, orlu ekki betur en Norð-
urlandabúar vfirleitt, segir
kann. Og hann spyr því næst:
Var það endurgróðursetning
þjóðarhrotsins i íslenskum
jarðvegi, sem leysti úr læðingi
þessa miklu bókmentahæfi-
leika? Islensku sagnaritunina
telur liöf. með mestu hók-
mentaafrekum veraldarinnar.
Og hann bætir því við, að álirif
bókmenta á íslendinga liafi
orðið meiri en á nokkra aðra
])jóð. í brunn bókmentanna
hafi þjóðin sótt þrek sitt, þegar
mest syrti að, hafi þjóðin litið
um öxl og minst fornra frægð-
ardaga og sta])pað í sig stálinu.
Höf. minnist því næst lofsam-
lega hinna mörgu íslensku list-
málara, sem fram hafa komið
á undanförnum tveimur ára-
tugum, og nefnir ])essa: Ásgrim
Jónsson, Jón Stefánsson, Gunn-
laug Blöndal, Guðmund Einars-
son og Kristinu Jónsdóttur. f
greinarlok minnist liöf. Einars
Jónssonar og segir um verk
hans, að þau geymi kjarna ís-
lenskra lista. Ummæli höf. um
Einar Jónsson hljóða svo i
lauslegri þýðingu:
„1 útjaðri Reykjavíkur er
einkennilegt, grátt hús —- lista-
verkasafn og bústaður Einars
Jónssonar. Islendingar líta á
þenna stað sem helgidóm —
og kannske ekki að ástæðu-
lausu. Einar Jónsson er mesti
mvndhöggvari Islands og
heimsfrægur listamaður. Lista-
maðurinn Einar Jónsson er
hugsjónamaður og ,symbolisti‘.
Það, sem einkennir listaverk
Einars Jónssonar er þrótturinn,
fagrar línur og hugsjónirnar,
voldugar og hreinar, svo Einar
Jónsson á hvergi sinn líka nú
á tímum. í ölhun verkum hans
gætir djúpra, mannlegra til-
finninga. Öll eru þau álirifa-
mikil, vekjandi, voldug. Hann
hefir kafað djúp mannssálar-
innar og í táknmyndum sínum
lýst þeim öflum, sem mannssál-
in býr yfir: hvötunum, tilfinn-
ingunum og geðhrifunum.
Engan listamann hefi eg vitað
lýsa óttanum, samviskubitinu,
sorginni, hugrekkinu, vilja-
þrekinu, á eins áhrifamikinn og
snildarlegan liátt og Einar Jóns-
son í táknmyndum sinum.
Aldrei hefi eg séð þau öfl, sem
mannssálin á, og seiða hana í