Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2022, Page 26

VIð BJUggUM þAð TIl SJálF
25
Fólkið á Akureyri
Pétur Bjarnason kom í kennslu til séra Páls Pálssonar í þingmúla árið 1885,
þá 10 ára gamall, og var samtíða heyrnarlausu vinnufólki sem gæti hafa
kynnst táknmáli með dönskum táknum. þegar Páll dó var Pétur sendur 15
ára gamall að Stóru Borg í Skagafirði.88 Pétur hafði fengið máltöku á íslensku
áður en hann missti heyrn og var vel læs og skrifandi. Hann kvæntist ekki og
átti ekki börn en stundaði skósmíðar á Akureyri og lést 5. maí 1971.89 Í mann-
tali 1920 er guðbjörg Jóhannesdóttir, sem var í skóla hjá Páli og vann á Stóra
Hrauni, skráð heyrnar- og mállaus vinnukona á Strandgötu 43 Akureyri.
á Akureyri bjó einnig guðmundur Rósant Trjámannsson. Hann hafði
sömuleiðis misst heyrn eftir máltöku. Samkvæmt íbúaskrá Reykjavíkur lauk
hann námi frá skólanum í Reykjavík árið 1910. Hann lærði síðan ljósmynd-
un og tók meistarapróf í iðninni. guðmundur rak eigið fyrirtæki á Akureyri
og var vel metinn ljósmyndari.90 Hann kvæntist, eignaðist fimm börn og ól
upp dótturson sinn guðmund ólafsson.91 Friðrik Jónsson var í kennslu hjá
séra gísla á Stóra Hrauni. Eftir fermingu flutti hann til ólafsfjarðar, var sjó-
maður að atvinnu, kvæntist og eignaðist fjögur börn.
árið 1930 voru um 20 heyrnarlausir búsettir í Reykjavík 17 karlar og 4
konur, tveir í Hafnarfirði og þrír karlar og þrjár konur á Akureyri.
Uppruni og þróun íslensks táknmáls
gert hefur verið ráð fyrir því að íslenskt táknmál hafi byrjað að þróast á
heimili séra Páls þar sem fyrst var haldið úti kennslu fyrir heyrnarlausa. Til
þess að gera sér grein fyrir hvernig málleg samskipti gætu hafa þróast þar
þarf að skoða aldur og mállegan grunn nemendanna, félags- og menningar-
legt samhengi á heimilinu, kennsluaðferðir og markmið með kennslunni.
það var í verkahring presta að meta hæfni barna til þess að njóta kennslu.
88 þÍ. Hallormsstaður í Skógum - prestakall 0000 BA/5-1-1, Prestþjónustubók Hal-
lormstaða prestakalls byrjuð 1854, bls. 1–106, hér bls. 71, sótt 23. mars 2022 af
þjóðskjalasafn Íslands - Skjalaskrár.
89 „Héðan og þaðan“, Alþýðumaðurinn 15: 28/1945, Alþýðuflokksfélag Akureyrar, bls.
4, sótt 23. mars 2022 af Alþýðumaðurinn - 28. Tölublað (10.07.1945) - Tímarit.is
(timarit.is).
90 Inga lára Baldvinsdóttir, Ljósmyndarar á Íslandi 1845-1945, Reykjavík: þjóðminja-
safn Íslands og JPV útgáfa, 2001, bls. 188.
91 Jórunn Thorlacius, „guðmundur Rósant Trjámannsson“, Morgunblaðið 68:
285/1980, bls. 38, sótt 23. mars 2022 af Morgunblaðið - 285. tölublað (20.12.1980)
- Tímarit.is (timarit.is).