Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2022, Side 54

TáKnMáL OG RaDDMáL
53
Hin höndin hreyfist þá ekki en hefur samt tiltekið handform, afstöðu og
myndunarstað, sbr. táknið lest í ÍTM (sjá mynd 3). að nota báðar hendur
eykur stórlega möguleika á því að mynda tákn sem endurspegla merkingu
táknsins á einhvern hátt en um endurspeglun er nánar rætt hér að neðan.
Hinn sameiginlegi grunnur
Í þessum kafla verður fjallað um ýmis atriði sem raddmál og táknmál eiga
sameiginleg þrátt fyrir gerólíkan miðlunarhátt. Það sem hér kemur fram er
að langmestu leyti byggt á rannsóknum á erlendum táknmálum og er engan
veginn tæmandi upptalning en ætti þó að duga til að sýna fram á greinilegar
hliðstæður milli táknmála og raddmála í mörgum mikilvægum atriðum.
Sköpunarmáttur
Eitt mikilvægasta einkenni mannlegra mála er sköpunarmátturinn sem í
þeim býr og birtist í því að málnotendur geta myndað og skilið óendan-
lega margar setningar sem hafa aldrei verið sagðar áður. Þetta á jafnt við
um raddmál og táknmál. Það eru heldur engin málfræðileg takmörk fyrir
því hversu langar málsgreinar geta orðið og það gildir að sjálfsögðu um öll
tungumál.
Sköpunarkraftur tungumálsins er ekki bundinn við setningar því einnig
er hægt að búa til endalausan fjölda af nýjum orðum og þess vegna er orða-
forði hvers tungumáls í raun óendanlegur. Þetta má sjá til dæmis á öllum þeim
orðum sem hafa orðið til í kórónuveirufaraldrinum. Í íslensku má nefna orð
eins og úrvinnslusóttkví, smitgát, kóviti, nándarmörk og mörg fleiri og í ÍTM
hafa einnig verið búin til fjölmörg nýyrði af þessu tagi, t.d. raðgreina (https://
is.signwiki.org/index.php/Raðgreina), framlínustarfsfólk (https://is.sign-
wiki.org/index.php/Framlínustarfsfólk) og smitskömm (https://is.signwiki.
Mynd 3 lest Mynd 4 bók