Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2022, Page 72

TáKnMáL OG RaDDMáL
71
áttbeygðar sagnir einkennast af því að þær sýna samræmi við frumlag
og andlag. Þetta samræmi byggist á sama kerfi og persónufornöfn en þau
eru mynduð með því að benda með vísifingri á þann eða það sem átt er við,
svonefnt vísimið (e. referent). Hvert vísimið hefur sitt hólf (e. locus) eða stað
í táknrýminu fyrir framan táknarann. Þátttakendur í samtalinu fá hólf í sam-
ræmi við raunverulega staðsetningu en táknari úthlutar öðrum sem vísað er
til hólfi eftir hentugleikum. Hólf fyrir fyrstu persónu eintölu er alltaf efri
hluti líkama táknara en önnur persóna eintölu hefur hólf beint fyrir framan
táknara eða til hliðar við hann. Ekki er gerður málfræðilegur greinarmunur
á annarri og þriðju persónu enda getur hólf fyrir báðar persónur verið það
sama.
Til að útskýra betur samræmi í áttbeygðum sögnum má taka tvö dæmi um
sögnina hjálpa úr ÍTM (sjá mynd 7): Í setningu þar sem áttbeygða sögnin
hjálpa tekur frumlag í 1. persónu eintölu og andlag í 2. persónu eintölu (‘Ég
hjálpa þér’) er upphafsmyndunarstaður táknsins við hólf táknarans í tákn-
rýminu en lokamyndunarstaður er við hólf viðmælandans. Sé frumlagið hins
einkenni og málfræðilegar formdeildir“, Ma-ritgerð í íslenskri málfræði, Háskóla
Íslands, 2011, http://hdl.handle.net/1946/9997; Jóhannes Gísli Jónsson, Kristín
Lena Þorvaldsdóttir og Rannveig Sverrisdóttir, „agreement Verbs in Icelandic Sign
Language“, Different Faces of Sign Language Research, ritstjóri Pawel Rutkowski,
Warsaw: University of Warsaw Press, 2017, bls. 145–175.
Mynd 7 hjálpa