Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2022, Blaðsíða 105

RAnnVEIG SVERRISDóTTIR OG KRISTÍn LEnA ÞORVALDSDóTTIR
104
skeiði að fá nægt ílag og að sjá málið í víðtæku samhengi, á öllum sviðum
samfélagsins. Málið þarf því að vera til í sem flestum umdæmum og ekki
bara til að ræða um einfalda hluti og eiga í nauðsynlegustu samskiptum.
Þetta skiptir líka máli fyrir lífvænleika máls því þegar notkun tungumáls
fer að takmarkast við allra nánast umhverfi málnotanda er oft stutt í að það
deyi út og annað tungumál taki yfir. Til að viðhalda tungumáli er því mikil-
vægt að halda í sem flest umdæmi þess en tapa þeim ekki til annarra (stærri)
mála.145 Til að sækja fram þarf að skapa fleiri umdæmi. ÍTM þarf að vera
notað í fjölbreyttum umdæmum, ekki hvað síst í nærumhverfi barna en
einnig í fræðasamfélaginu, í umræðu um stjórnmál, listir, menningu, erfiðar
tilfinningar eða álitamál svo eitthvað sé nefnt, bæði til að auðga málumhverfi
táknmálsbarna en einnig til að auka lífslíkur málsins. Fleiri umdæmi fela í
sér aukningu á orðaforða málsins en líka aukna virðingu fyrir málinu og já-
kvæð viðhorf til þess. Ekki síst þarf í þessu samhengi að horfa til þess að allt
námsefni sé til á ÍTM og unnið sé að íðorðaforða helstu námsgreina, ekki
bara fyrir kennslu í ÍTM sem námsgrein heldur þurfa börn að geta þróað
orðaforða sinn og orðræðu í öllum námsgreinum á íslensku táknmáli, allt frá
eðlisfræði og náttúrufræði yfir í íþróttir og listgreinar.146 Eins og staðan er
í dag eru mörg umdæmi sem fjallað er um í námsbókum ekki aðgengileg á
ÍTM og því verður til ákveðin þverstæða þegar útbúa á námsbækur á ÍTM
innan þessara umdæma.
Í aðgerðaáætlun MÍTM segir að öll opinber umræða þurfi að vera að-
gengileg á ÍTM, hér er sérstaklega rætt um svið samfélags- og stjórnmála.147
Styðja þarf við útgáfu táknmálsefnis á vönduðu og skýru máli, ekki eingöngu
námsefni heldur einnig menningarefni.148 Hér er bæði rætt um frumsamið
efni og þýtt en þýðingar á milli íslensku og ÍTM geta fjölgað umdæmum
ÍTM.149 Þó námsefni sé mikilvægt er menningarefni það ekki síður því
menningarleg umgjörð er nauðsynleg um málið og má vísa hér til mikil-
vægis varðveislu menningararfs. Í þessu samhengi er mikilvæg sú aðgerð
sem segir að táknmálsfólk þurfi að hafa möguleika á að birta eigin sögur eða
annað listrænt efni, þannig er málsamfélagið hvatt til að koma efninu sínu
til skila við aðrar kynslóðir en um leið er málinu sýnd virðing og sýnileiki
145 Ari Páll Kristinsson, Málheimar, bls. 33.
146 D3.
147 D1.
148 D2.
149 D4.