Úrval - 01.12.1956, Side 52

50
ÚRVAL
aS helmingarnir lifa og blómgast,
unz að þvi kemur að þeir klofna á
ný í tvö líf. Þetta er máti einfrum-
unganna að æxlast og upp'fylla jörð-
ina, næsta tilbreytingasnauður að
því er virðist. Þau eiga sér hvorki
föður né móður, og þekkja hvorki
ást né kynferði. En þau eiga sér
eilíft lif.
Það er hægt að eitra fyrir ein-
frumung, brenna hann, svelta hann
í hel, en eðli hans er ekki að deyja.
Það er hægt að drepa einfrumung,
en hann getur ekki dáið.“
Það var Bengt Lindforss, pró-
fessor í Lnndi, sem fyrir hálfri
öld gaf þessa lifandi, en óhugn-
anlegu lýsingu á eilífu lífi —
sem vissulega er „frjálst", en
þó lítið eftirsóknarverðara en
ódauðleikinn í glerhylkinu í til-
raunastofunni.
Undir eins og við beinum
sjónum okkar að hinum sundur-
leita dýrahóp fjölfrumunganna,
mætir okkur vissulega miklu
fjölbreytilegra líf — en jafn-
framt hin óumflýjanlegu enda-
lok, sem bíða allra þeirra dýra:
dauðinn.
Hvernig er hægt að skýra
þetta ? Fjölfrumungar eru gerð.
ir af frumum, og þær bera ó-
dauðleikann í sér. Glata þær
óumflýjanlega þessum eiginleika
við það að þurfa að lifa saman ?
Er dauðinn það gjald, sem þær
verða að greiða fyrir fullkomn-
ara lífsform?
Því er hægt að svara neit-
andi. Hjartavefur Carrels er að-
eins eitt þeirra fyrirbrigða,
sem benda til, að djúpt í hin-
um dauðlegu líkamsfrumum
vorum leynist hæfileiki til ó-
tímabundinnar lífsstarfsemi.
Samt eldumst við og deyjum.
Hversvegna ?
Við gætum líkt líkamanum
við margbrotna brennsluvél,
sem stjórnað er með rafeindum
og samsett af mörgum við-
kvæmum hlutum. Það er aug-
Ijóst, að ef einhverjir hlutar
vélarinnar slitna fyrr en aðrir
og ei’u ekki endurnýjaðir í tíma,
getur afleiðingin orðið ‘sú, að
vélin stöðvast, enda þótt hún sé
að öðru leyti fyllilega ganghæf.
Skýringin á því að mannslíkam.
inn eldist og deyr ætti því í
sami-æmi við þetta að vera sú,
að frumur hans slitna misjafn-
lega fljótt. í æsku, þegar líkam.
inn býr yfir næstum ótrúlega
miklum hæfileika til endurnýj-
unar, er samstundis gert við
allar bilanir, en á þrítugsaldi’i,
þegar vexti líkamans er að
fullu lokið, fara allar viðgerð-
ir að ganga seinna, vélin tek-
ur upp á því að hiksta stöku
sinnum, unz hún að lokum
stanzar. Þannig virðist háttað,
ao tiltekin hormón, eða öllu
heldur skortur á hormónum,
sem fer vaxandi með aldrinum,
eigi sinn þátt í að endurnýjun-
armátturinn þverr.
Finnsk-ameríski efnafræðing-
urinn og vísindamaðurinn dr.
John Bjöi’ksten setti nýlega
fram næsta athyglisverða hug-
mynd. Hún er í stuttu máli á
þessa leið: Meginefnasambönd
alls lifandi efnis eru þrjú: kol-