Læknaneminn - 01.03.1972, Síða 112

98
LÆKN ANEMINN
heila, er yfirleitt rétt að beita
skurðaðgerð. Venjulegast er tíma-
val fyrir aðgerðina ekki erfitt.
Jafnvel þótt embolia sé nýafstað-
in, er yfirleitt ekki um það að
ræða, að stórt drepsvæði myndist
í heila, og líkur fyrir því, að fullt
blóðstreymi um æðina valdi blæð-
ingu í það skemmda svæði, eru nær
engar (sjá síðar í samb. við heila-
blóðföll). Sem dæmi um áhættu
skal tilfært uppgjör DeBakey
frá 1965, en hann gerði aðgerðir á
hálsæðum 324 sjúklinga með T.I.
Bati varð hjá 89%, verri eða ó-
breyttir voru 6% og aðeins 5%
dóu. Var þó hér um að ræða alveg
óvalinn hóp. Bandarískir skurð-
læknar hafa birt uppgjör, sem
sýna, að hjá 64% sjúklinga með
T.I. frá sjúkum hálsæðum, má
vænta fulls bata við aðgerð, 22%
fá T.I. sjaldnar og 14% haldast
nokkuð óbreyttir. Með skurðað-
gerðinni er numin burtu upp-
spretta embolianna eða orsök blóð-
flæðistruflunar. Blóðþynning get-
ur engin áhrif haft á hið síðara
en fyrirbyggjandi á hið fyrra, þar
sem blóðþynning kemur til greina,
ef þrenging er lítil eða þá lítt að-
gengileg. b) Ef þrengingin veldur
hægfara heilablóðfalli, getur bráð
skurðaðgerð komið til greina, en
venjulega verður hún þá að vera
samtvinnuð blóðþynningu, og
flestir hallast að því að nota þá
meðferð einvörðungu, þar til á-
stand sjúklings er orðið stöðugt,
nema þá því aðeins, að þrenging
sé mjög mikil og æðin að því kom-
in að lokast. c) Þegar um heila-
blóðfall er að ræða, er alltaf rétt
að láta það komast í stöðugt og
helzt batnandi ástand, áður en
skurðaðgerð er beitt, en beita blóð-
þynningu fram til þess tíma. Er
þessu líkt farið og um hægfara
heilablóðföll, nema hvað þar er
verið að stöðva framvindu afleið-
inga sjúklegs þáttar, þar sem við
heilablóðföll verða lítil áhrif höfð
á það, sem þegar er algert, en leit-
azt er við með meðferð að koma
í veg fyrir endurtekningu, oftast
með miklu alvarlegri afleiðingum.
Stundum finnast auðvitað þreng-
ingar í hálsæðum, sem engin ein-
kenni hafa gefið. M.t.t. þess slæma
útlits, sem er, ef ekkert er að-
hafzt, er sjálfsagt að beita skurð-
aðgerð. Líkur fyrir góðum árangri
hér eru mjög miklar og það því
fremur, að æðakerfið í heild er oft
lítið sjúkt.
2) Lokun (occlusio): Lokun á
annarri vertebralisæð getur gef-
ið næsta lítil einkenni, en lokun á
annarri carotisæð gefur einkenni
undantekningalítið. Þetta er auð-
vitað komið undir almennu ástandi
heilaæða sem og því, hversu hröð
lokunin er. Oftar hafa einhver að-
vörunarmerki komið fram, og
sjúkleikinn greinist á stigi þreng-
ingar, en stundum finnst við heila-
blóðfall alger lokun. Árangurinn
af skurðaðgerð hér er vafasamur.
Sex klukkustundum eftir algera
lokun er aðgerð beinlínis hættu-
leg, þar sem með opnun æðarinn-
ar væri blóðstreymi veitt að sjúku
heilasvæði og þurru drepi breytt
í blæðingu, með enn verri afleið-
ingum en þegar væru til staðar.
En jafnvel þótt aðgerð verði kom-
ið við strax, er árangur lítill og
vafasamur. Jafnvel þótt sjúklingar
lifi aðgerðina af, verður bati stund-
um lítill, vegna þess að thrombus-
inn hefur teygt sig lengra upp
og upp í intracranialæðar og lokað
mikilvægum greinum. Gott flæði
fæst því ekki, og einkennin sitja
eftir. Helzt á skurðaðgerð við, þeg-
ar um lokun er að ræða, t.d. við
töku æðamynda, enda þá hægt að
koma aðgerð við samstundis.