Læknaneminn - 01.03.1972, Síða 116

100
LÆKNANEMINN
aðeins hvað viðkemur meðferð við
vissar myndir heilablóðfalla. Það
þarf vart að taka það fram, að
hún kemur ekki til greina við heila-
blæðingar og er gagnslítil eða
gagnslaus við stíflur vegna throm-
bosu við algert heilablóðfall. Það
er við emboliur, hægfara heila-
blóðföll og T.I., sem spurningin um
gagnsemi blóðþynningarinnar
valtnar.
Ýmsir almennir sjúkdómar
hindra það, að blóðþynning sé not-
uð. Háþrýstingur, sem ekki tekst
að hafa hemil á, er einn þeirra, en
ekki, ef hann helzt í skefjum og
sjúklingurinn þolir vel hin hypo-
tensivu lyf, Til skjótrar blóðþynn-
ingar er bezt að nota heparin í
jafndreifðri infusion (drippi), þar
til hægt er að koma við lyfi í töflu-
formi og þá oftast hér dicumarol,
Ekki þarf að taka fram að þynna
verður blóðið niður að árangurs-
marki, og hafa verður eftirlit með
sjúklingi, og ætti það helzt að vera
á sérstakri deild.
Æðastífla í heila vegna emboli
á að meðhöndlast með blóðþynn-
ingu, iafnvel þegar um algert
heilablóðfall er að ræða einsog oft-
ast er. Uppgjör allt frá 1957
(Carter) til þessa dags sýna, að
færri deyja og fleirum batnar vel
í hlutföllunum 67%:33% þeirra,
sem ekki fá þessa meðferð. Þá er
einnig sannreynt, að blóðþynning
kemur í veg fyrir endurteknar
emboliur. Er það mikilvægt atriði
þar sem dánartala er mun hærri
við endurteknar en eina emboliu.
Sé ekki hægt að ná fyrir upp-
sprettu emboliunnar, ætti slík með-
ferð að halda áfram ævilangt. 1
beinu framhaldi af þessu koma
svo T.I. Hjá stærstum hópi sjúkl-
inga finnst engin orsök fyrir þeirra
T.I., þótt kölluð sé embolisk. Það
finnast ekki æðaþrengingar þótt
þær kunni að vera, né heldur
nokkrir aðrir meðverkandi sjúk-
dómar. Það eru þegar nægar at-
huganir og niðurstöður fyrir hendi,
er styðja gagnsemi blóðþynningar
hjá þessum sjúklingum, og hið
sama gildir, þegar orsök fyrir T.I.
finnst, en meðferð í öðru formi
verður eklci við komið. Til þessa
teljast m.a. þrengingar í hálsæð-
um, þar sem skurðaðgerðir eru ein-
hverra atvika vegna ekki ráðlegar
eða skemmdin liggur svo, að þeim
verði ekki við komið. Blóðþynning
bæði minnkar tíðni T.I. og tefur
verulega fyrir alvarlegum áföllum,
Helzta complicationin er að vísu
alvarleg, eða heilablæðing, en hún
er þó ekki tíðari hjá þeim sjúkl-
ingum með T.I., sem meðferð fá og
þeim, sem fá hana ekki (Baker
1962, 1985; Pearce, Gubbay og
Walton 1965). Hjá þessum hópi
kemur upp ákvörðunin um, hversu
lengi eigi að halda blóðþynningar-
meðferðinni áfram, og eru um
þetta skiptar skoðanir. Marshall
telur 1 ár eftir að einkenni hurfu,
ef þau gera það, hæfilegan tíma.
Þess ber að minnast, að ástandið
getur breytzt og uppspretta
embolia horfið. Þrenging getur
orðið að lokum, og endothel getur
gróið yfir hrjúfan atheromatusan
blett. Meðferðinni skal hætt hægt
og gætilega, ella er hætta á „re-
bound“ hjá a.m.k. 3-5% sjúklinga.
Einna mest mun um það deilt,
hvort nota eigi blóðþynningu við
hægfara heiiablóðfall, a.m.k. þeg-
ar í þessum tilfellum engri ann-
arri meðferð betri verður við kom-
ið. Tvennt er það einkum, sem
menn hafa á móti notkun blóð-
þynningar við hægfara heilablóð-
faii, Annað er það, að hér gæti
verið á ferðinni blæðing, og þá yrði
blóðþynning lítt til þess að hressa
upp á hlutina. Blæðing hagar sér