Úrval - 01.06.1968, Síða 52

50
ÚRVAL
sem þeir elska, sem gerir lítið úr
þeim, en ef líkskerinn yrði spurð-
ur um ráð við slíkri ást myndi hann
ekki fordæma, heldur lyfta hinum
elskandi huga upp til hins æðra
tilgangs ástarinnar, ef honum
væri ekki alls ömögulegt að hefja
sig aðeins upp yfir skynsemina. En
ef löngunin í þessa óleyfilegu nautn
hefur komið huganum til að ör-
vænta um, að hann hafi þennan
hæfileika, eða ímynda sér að hann
efist, (og ég held ekki að nokkur ef-
ist, nema því aðeins að hinn þrjósku-
fulli efi og afsaki ástina á hinu
óleyfilega) þá væri einnig auðvelt
fyrir oss að vinna sigur á kvörtun-
um skynjimarinnar. Maður áfellist
skynjunina því að hún sýnir oss
ekki hlutina eins og þeir eru, en
gefur oss ranga eða óörugga mynd
af öllu. Þessar mótbárur væru rétt-
lætanlegar, ef við ættum að dæma
með skynjuninni, en þannig erum
vér og skynjun vor ekki gerð, —
skynjunin á ekki að leiða hlutina í
ljós eins og þeir eru heldur á hún
aðeins að sýna svo mikið af ytra
ásigkomulagi hlutanna að skynsem-
in geti rannsakað þá til að öðlast þá
þekkingu sem svarar til þarfa
mannsins.
Vér höfum skynsemina til að
dæma um hina skilvitlegu hluti og
þegar vér með hennar hjálp gerum
greinarmun á hinu skilvitlega og
hinu óskilvitlega væri það langt
fjarri oss að leggja niður mennsku
og gerast dýr. Heldur ættum vér
oft að íhuga hinn eftirfarandi óbif-
anlega sannleika, rísa upp úr þekk-
ingarleysi í þekkingu; ófullkomleika
í fullkomleika og kalla fram í huga
vorum hugsanir, sem oss eru sæm-
andi um virðingu mannsins. Ef að-
eins smáhluti af yfirborði manns-
líkamans er svo fagur og á þann
hátt hefur áhrif á áhorfandann, hví-
líka fegurð myndum vér ekki sjá,
hvílíka hrifningu myndum vér ekki
finna, ef vér gætum séð hina listi-
legu tilhögun alls líkamans, sálina,
sem hefur svo mörg og snilldarleg
úrræði til umráða, og undirgefni
alls þessa við þá orsök, sem þekltir
allt, sem vér vitum ekki. Fagurt er
það, sem vér sjáum, fegurra það,
sem vér höfum viðurkennt, en feg-
urst það, sem vér skiljum ekki.
Látum oss því ekki lengur treysta
skynjuninni, heldur skulum vér
horfa með skilningsauga gegnum
auga líkamans, eins og í gegn um
glugga í ímyndaðri höll, — á hið
gróskumikla engi, þar sem sérhvert
blóm er sjálfstæður hluti og hver
hluti kraftaverk. Ekki má leggja
mér til lasts óhreinindi og stækjuna,
sem rugla skynjunina hjá sumum
að svo miklu leyti, að þeir, gegn
vilja sínum, koma ekki á líkskurð-
arstofuna, eða verða að ganga út.
Þessi veikleiki er byrði líkamans,
þegar sálin að lokum er þvinguð til
að yfirgefa hann, og þó eru það
ekki litirnir, sem eru óhreinir held-
ur óvissan, og ekki er það líkaminn,
sem er óhreinn heldur vansæmdin.
Því aðeins þá á sálin skilið að kall-
ast ekki hluti heldur eftirmynd af
hinum guðdómlega lífsanda, þegar
henni er grandað af þeim hlutum,
sem granda sjálfum hinum guðdóm-
lega lífsanda, en frá honum kemur
sálin og gleðst aðeins yfir þeim
hlutum, sem hinn sanni guðdómlegi