Lögfræðingur - 01.01.1900, Page 6

G
Páll Briem.
arinnar. J) Stjórnin mátti best vita, hvað rjett var í jiessit
efni. Aður urðu allar tilraunir til, að fá jarðamat. alveg
árangurslausar mannsaldur eptir mannsaldur, en nú leið
þó eigi á löngu, áður jarðamatið var fengið. þ>etta bend-
ir á, að menn hafi ltjer verið á rjettum vegi.
Nýja jarðamatið var á sínum tíma(1861) mikil rjett-
arbót. |>egar menn ræða um það, er sjaldan minnst á,
að það tók víða af mikinn ójöfnuð. JVlenn tala miklu
fremur um gallana; enda skal fúslega játað, að ýmsar mis-
fellur eru á nýja jarðamatinu. En ýmsar af þessum mis-
fellum virðist. þótt undarlegt sje frá að segja, mega rekja
til Bergþórsstatútu og hugmynda hennar.
Arið 1848 fengu matsmenn litlar leiðbeiningar um
það, hvernig ætti að meta verð jarða. Auk þess mátti
sú hugmynd heita alveg óþekkt, að meta jarðir til hundr-
aða eptir sanngjarnlega metnu peningaverði, en hugmynd-
irnar í Bergþórsstatútu máttu heita rótgrónar. J>ær voru
búnar að festa rætur hjá landsmönnum í meira en hundr-
að ár, og því ræður það að líkindum, að þeim yrði ekki
kippt upp með rótum í einu vetfangi.
Vjer vitum það allir, að íslendingar eru eigi mjög
löglilýðnir, og að það er allt annað, að setja lög hjer á
landi, heldur en að fá þau framkvæmd, og því er engin
furða, þó að menn færu eigi alveg eptir tilskipuninni 1848.
í jarðamatinu frá 1861 kemur það varla fyrir, að
jarðir, jafnvel mjög stórar jarðir, sjeu metnar í heilum
hundruðum. En þegar jarðir eru seldar eða metnar til
peningaverðs, þá er verð þeirra nálega ætíð látið standa á
heilu eða hálfu hundraði. Ef jarðamatið frá 1861 er al-
1) Al|). tíð. 1847. bls. 502, 512, og Viðbætir, A. bls. 9.