Lögfræðingur - 01.01.1900, Blaðsíða 7
Hundraðatal á jörðum.
7
veg miðað við sannpjarnlega metið peningaverð jarðanna,
þá er óskiljanlegt, að jarðirnar skuli vera metnar þannig,
en aptur á móti er þetta smásmuglega álnatal vel skiljan-
legt, ef menn hnitmiða niður, hvað jörðin kunni að fram-
fieyta.
Ef farið hefði verið eptir sanngjarnlega metnu pen-
ingaverði, þá er mat snmra jarða einnig alveg óskiljanlegt.
þannig eru Hólmar í Iteyðarfirði metnir 307.2 hundruð,
og er það talsvert hærra en hundraðatal á öllum jörðum
í heilum hreppum í Múlasýslum með öllum jarðarhúsum
og kúgildum. Ef farið er eptir sanngjarnlega metnu pen-
ingaverði, þá er þetta lítt skiljanlegt, en ef hlunnindin
eru metin til kúgilda, og hundruðin talin eptir því, þá er
liægt að skilja þetta mat á Hólmum í samanburði við
mat annara jarða.
Jeg hvgg því, að það sje óhætt að segja, að misfell-
urnar á nýja jarðamatinu megi að nokkru levti rekja til
Bergþórsstatútu og hugmynda þeirra, sem þar komu fram.
Mönnum kann nú að virðast óþarfi að fjölyrða um
þetta, því að það sje ólíklegt, að nokkur maður haldi
þessu fram nú á tímum, en þá verður að spyrja, hvers
vegna þetta sje ólíklegt. Bergþórsstatúta og hugmyndir
hennar hafa aldrei verið hraktar, og það sást best, þegar
átti að íara að endurskoða jarðamatið um 1880, hversu
hugmyndir þessar voru ríkar í huga manna.
Jón Pjetursson, háyfirdómari, mátti á sínum tíma lieita
einhver fróðasti maður hjer á landi í fornum lögum. Hann
var í landbúnaðarlaganefndinni, en varð í minni hluta og
samdi frumvarp til landbúnaðarlaga, er gefið var út 1878
með athugasemdum lians. þar segir hann: »1 fyrndinni
voru víst jarðir metnar til hundraða eptir því, hvað mik-