Lögfræðingur - 01.01.1900, Page 15

Hundraðatal á jörðum.
íj
litlu verði þær rnundi fá, en Snorri fengi aðra staðfestu:
þat fyigdi ok, at þá skyldi þegar upp gjalda féit, ok leita
eigi láns undir aðra menn til þess fjár, — ok kjós þú nú,
Snorri, sagði Börkr, þegar í stað, hvárt þú vill.» Snorri
svarar: »J>ess kennir nú at, Börkur frændi, at þér þykkir
ek févana, er þú leggur svá ódýrt Helgafellsland, en und-
ir mik kýs ek föðurleifð mína at þessu verði, ok rétt fram
höndina ok handsala mér nú landit« (Eyrb. saga 14. kap.).
Eptir þessu hefur Börkur metið hálft Helgafell hálft hundr-
að silfurs eða 2400 kr. í núgildandi peningum. Fornt,
hundraðatal Helgafells er eigi til, en að nýju mati er það
með kúgildum og eyjum talið nálega 100 bundruð, en um
miðja öldina gáfu eyjarnar undir Helgafelli meðal annars
af sjer 50—80 pd. æðardúns. Ef þær væru teknar frá og
kúgildin með, þá færi að lækka matið á Helgafelli. Auð-
vitað hefur mat Barkar verið óhæfilega lágt, en þess vegna
hefur þessi frásaga geymst í manna minnum.
f>essi tvö dæmi sýna, að jarðir voru á 10. öld virtar
til marka og hundraða silfurs og benda enn fremur á,
hvernig menn hafi metið jarðir sínar. Bæði þessi jarða-
kaup voru gerð með samningi málsaðila, en á þeim tíma
þekktist það, að menn ljetu land af hendi eptir virðingu,
og svo segir í Njálu, að þegar Kolskeggur sótti til lands
að Móeiðarhvoli, þá bauð Gunnar lausafje eða land annað
»at löglegri virðingu« (Njála 68. kap.).
Nú verðum vjer að stíga yfir heila öld og athuga 12.
öldina, en á tímanum, sem vjer hlaupum yfir, fór silfrið
að miklu leyti úr landi, en í þess stað höfðu menn vað-
mál, verðaura og kúgildi. Áður en vjer snúum oss að
þessu, verður að athuga lítið eitt verðlag á landaurum.
Eins og flestir vita, er verðlag á landaurum ákveðið nú