Lögfræðingur - 01.01.1900, Qupperneq 18

18
Páll Briem.
verða svo almennur verðmælir, að það hefur hlotið að vera
búið að fá nokkurn veginn fast verð um 1270, þetta
fasta verð getur eigi verið annað, en stórt hundrað álna,
sem síðan hefur haldist fram á þennan dag.
Hið fyrsta skjal, þar sem sagt er, að kúgildið skuli
vera eitt hundrað álna, er skrá um klaustur að Helgafelln
sem vafalaust er frá hjerumbil 1186. Helgafellsklaustrið
var upphaflega sett í Flatey 1172, en tólf árum síðar var
það flutt að Helgafelli, þar sem það var til siðabótarinnar.
I skrá þessari segir svo: »þau fé öll saman virði ek svá
sem þrjú hundruð hundraða muni vera, ok hundraðs álna
virð kúgildi þess fjár, er í því er.ti1) þ>að er með öðrum
orðum, að fje klaustursins hafa þá verið talin jafn mikils
virði sem þrjú stór hundruð kýr fullgildar.
I þessum þremur hundruðum hundraða var Helgafell
°g þrjár jarðir aðrar, og þá kemur að því, sem leitað hef-
ur verið eptir. í>etta sýnir, að menn hafi virt jarðir til
kúgilda þegar á tólftu öld, en síðar þarf engum getum um
þetta að leiða, því að þetta kemur beinlínis fram í kirkju-
máldögunum.
Vil jeg þar fyrst nefna máldaga kirkjunnar í Hafs-
fjarðarey, sem talinn er frá 1223; þar segir, að kirkjan eigi
Eyjarland hálft og Hólsland hálft, »en þau 2 eru at
tveim kúgildum hins fimmta tigar« eða 42 kúgildi.2)
1 máldaga Njarðvíkurkirkju, sem talinn er frá 1269,
er land einnig talið í kúgildum og sagt, að kirkjan eigi
20 kúgildi í landi,3) og sama kemur fram í Auðunarmál-
daga 1318 fyrir Einarstaðakirkju í Reykjadal; þar er sagt
að kirkjan eigi 5 kúgildi í heimajörðu.
1) ísl. fornbrjefas. I. 280—282.
2) S. st. I. bls. 422.
3) S. st. II. bls. 05.