Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2014, Síða 87

Gæði og gagnsemi náms í tómstunda- og félagsmálafræði
stunda- og félagsmálafræði við Háskóla
íslands. Ekki er lögð áhersla á að skoða
mun innan hópsins, t.d. mun eftir kynjum
eða aldri, heldur er fyrst og fremst litið til
viðhorfa hópsins sem einnar heildar. Töl-
fræðin er því að mestu lýsandi.
Mikilvægi fræðasviðsins
Tómstunda- og félagsmálafræði er fræða-
svið við Háskóla íslands og er tilkomið
vegna þarfa samfélagsins fyrir menntaða
einstaklinga á þessu sviði. Námið í tóm-
stunda- og félagsmálafræði er einkum ætl-
að þeim sem hafa áhuga á að starfa á vett-
vangi frítímans. Starfsvettvangurinn er
víðtækur, má þar nefna félagsmiðstöðvar,
frístundaheimili, ungmennahús, íþrótta-
félög, grunnskóla, leikskóla, þjónustu-
miðstöðvar aldraðra, starf með fötluðum,
unglingadeildir björgunarsveita, skátafé-
lög, trúfélög, fyrirtæki, skrifstofur íþrótta-
og tómstundamála og svona mætti áfram
telja. Nám í tómstundafræði til 180 eininga
er þriggja ára staðnám eða fjarnám. í nám-
inu er lögð rík áhersla á tengingu fræða og
starfsvettvangs (Kennsluskrá Háskóla ís-
lands, 2013).
Meginviðfangsefni tómstunda- og
félagsmálafræða er frítíminn en það er sá
tími sem við, samkvæmt rannsókn Weis-
koph frá árinu 1982, eyðum hlutfallslega
mestum vökutíma okkar í. Samkvæmt
rannsókninni ver hver manneskja, miðað
við 70 ára lífaldur, að meðaltali 27 árum
í frítíma, en einungis 4,33 árum er varið í
formlega menntun og 7,33 árum til starfs
(Leitner og Leitner, 2012). Þess ber að geta
að við þessa útreikninga er hver dagur 24
tímar og átta tíma vinnudagur því 1/3 úr
einum degi. Ef unnið er átta tíma á dag í
ti'u mánuði á ári þarf því að vinna í rúm 35
ár til að ná upp í þessi 7,33 ár sem meðal-
maðurinn ver til starfs. Ýmsir hafa gagn-
rýnt þessar tölur og var rannsóknin því
endurtekin, en miðað var við aldurinn
18 til 78 ára. Voru niðurstöður í raun þær
sömu (Leitner og Leitner, 2012). Ljóst má
því vera að frítíminn er snar þáttur í lífi
einstaklinga og hvernig þessum tíma er
varið getur skipt miklu máli fyrir líf hvers
og eins og samfélagið í heild. Því er gott
að margir verja frítíma sínum á jákvæðan
hátt en þó eru sumir sem eyða honum á
neikvæðan og jafnvel ólöglegan hátt, t.d.
í ofbeldi og glæpi. Aðrir lifa jafnvel óheil-
brigðu lífi; drekka áfengi í of miklu magni,
hreyfa sig lítið eða eru félagslega einangr-
aðir, svo eitthvað sé nefnt. Að nota frítíma
sinn á jákvæðan og uppbyggjandi hátt er
því ekki meðfæddur hæfileiki og margir
þurfa aðstoð við það (Leitner og Leitner,
2012; Ruskin og Sivan, 2002). Tómstunda-
og félagsmálafræðingar eru menntaðir
til að veita slíka aðstoð og ættu að geta
stuðlað að þeim ávinningi sem þátttaka í
uppbyggilegum tómstundum getur veitt.
Sá ávinningur er til að mynda að faglegt
tómstundastarf getur aukið lífsgæði og
vellíðan og bætt andlega og líkamlega
heilsu (Best, 2010; Leitner og Leitner, 2012;
Pressman o.fl., 2009; Siegenthaler, 1997;
Silverstein og Parker, 2002), þar á meðal
unnið gegn þunglyndi, kvíða (Ponde og
Santana, 2000) og alvarlegum afleiðingum
hreyfingarleysis (Albrechtsen, 2001). Þá
hefur þátttaka í tómstundastarfi skýrt
forvarnargildi (Ásta Möller o.fl., 2003;
Mahoney, 2000), hefur jákvæð áhrif á
námsárangur (Broh, 2002; Fletcher o.fl,