Óðinn - 01.01.1936, Blaðsíða 24

Óðinn - 01.01.1936, Blaðsíða 24
24 Ó Ð I N N ast hefur verið seinna en til dæmis 1365, hefur þá þegar verið auðsætt, hversu fágætt listaverk hún myndi verða. Hann skrifar: »1 miðjum bænum sá jeg hið fegursta musteri, er var þó eigi fullsmíðað, og borgarbúar kalla, og það ekki að ástæðulausu, hina fegurstu kirkju.1 Það er ekki í líkingum mælt þegar jeg kalla Pe- trarca skáldkonung. Því, er hann hafði lokið við sögu- ljóðin um Scipio, fór hann árið 1341 tíl Rómaborgar, til að láta krýna sig þar sem skáldkonung. Enda var hann einn í hinu glæsilega bókmentaþrístirni Italíu á miðöldunum, sem mestan þátt átti í því að skapa mál og bókme'ntaafrek Itala um þær mundir, en hinir voru þeir Boccaccio og Dante. Byggingu kirkjunnar miðaði áfram með dæmalaus- um seinagangi, og er tæpast að tala um verulegan fram- gang fyr en um miðja síðustu öld. Þó alt af öðruhvoru væri unnið við bygginguna, þurfti oft að rífa meira eða minna aftur á öðrum stöðum, sem hafði eyðilagst af vatni og veðragangi. Arið 1842 kom ný hreyfing á það mál, að ljúka þyrfti kirkjusmíðinni; var það einkum að þakka hinum gáfaða og Iisfelska Prússa- konungi, Friðriki Vilhjálmi, að hafist var handa með meiri áhuga en áður að hraða verkinu. En honum auðnaðist ekki að sjá kirkjuna fullsmíðaða, þvt hann dó árið 1861. Unnu nú mörg hundruð manna árum saman að kirkjusmíðinni, og til að standast straum af hinum gífurlega mikla kostnaði, sem verkið hafði í för með sjer, voru kirkjunni veitt ýms fríðindi; t. d. fjekk hún leyfi til að hafa happdrætti á árunum frá 1865—1892. Loksins, 15. október árið 1880, var kirkjan vígð, og hafði hún þá verið yfir 600 ár í smíðum. Var það í stjórnartíð Vilhjálms keisara I. Vígsluathöfnin var hin hátíðlegasta, eins og nærri má geta. Þó dró það allmikið úr hátíðahöldunum, að grunt var á því góða milli kirkjuvaldsins og veraldarvaldsins um þær mundir í Þýskalandi. Kirkjudeilan mikla stóð þá yfir, og var hún svo hörð, að á árunum 1875 — 1886 voru allar klausturreglur reknar úr Þýskalandi (nema úr Bay- ern), aðrar en þær nunnureglur, sem höfðu hjúkrun sjúkra með höndum. Gagnvart Jesúítunum eða Krists- munkunum, eins og þeir hafa verið kallaðir á ís- lensku, voru lagafyrirmælin enn þá strangari, og fengu þeir ekki landvist í Þýskalandi aftur fyr en árið 1904, og þá að eins einstaklingar innan reglunnar, en ekki reglan í heild. Fulla uppreisn sinna mála fengu Jesú- ítar ekki fyr en árið 1917, og stofnsettu þeir þá að nýju allmörg klaustur þar í landi. Annars lauk þess- ari kirkjudeilu, sem hófst árið 1872 og harðnaði með hverju árinu, sem leið, með sigri kirkjuvaldsins. Hinn voldugi Bismarck varð að láta undan síga, þrátt fyrir öll þau stóryrði, sem hann hafði við haft, meðan deil- an stóð, og varð hann að láta sjer lynda, að fara til Rómaborgar að leita sátta og komast að samningum við páfastólinn. Þó unnið væri í sprettum að kirkjusmíðinni og margir byggingameistarar hefðu umsjón með verkinu, mun tæpast vera hægt að tala um veruleg mistök í- stílsamræminu. Enda lelja flestir dómkirkjuna í Köln stórfenglegt og samstilt listaverk. Hið innra eru áhrif kirkjunnar undursamleg, eink- um þó í sólskini. Er þar fjöldinn allur af hliðaröltur- um; sum þeirra eru sjerkennilega fögur, með frægum altaristöflum, máluðum eða útskornum. Dagsbirtan skín inn í kirkjuna í gegn um margra alda gamlar myndarúður, með myndum af dýrlingum, merkum og atkvæðamiklum biskupum, konungum og keisurum, sem völdu sjer það góða hlutskiftið að vera í fullum sáttum við heilaga kirkju. Stærð dómkirkjunnar í Köln er ærið mikil, enda er hún talin rúma um 30 þúsundir manna. Á lengd er kirkjan 144 metrar, og 61 metri á breidd, en þverskipið er þó rúmlega 86 metrar á breidd. Hæð- in upp í hvelfingarnar er 45 metrar. Flötur sá, er kirkjan stendur á, er hvorki meiri nje minni en 6166 fermetrar að ummáli. Reyndar er það hreinasta smá- ræði, borið saman við Pjeturskirkjuna í Róm, því grunnflötur hennar er 15166 fermetrar. Grunnflötur hinna annara stærstu og frægustu kirkna er, sem hjer segir: Dómkirkjan fræga í Mílanó 8406 fermetrar, St. Pálskirkjan í London 7776 fermetrar, Hagia Soph- ia (Soffíukirkjan) í Istambul (Konstantínópel) 6893 fermetrar. Turnarnir tveir á Kölnardómkirkjunni eru 160 metra háir frá götunni, en 157 metra frá kirkjugólfi í þeim syðri þeirra eru kirkjuklukkurnar 8 að tölu. Á stríðs- árunum voru gömlu klukkurnar teknar úr Kölnar- dómkirkju, eins og úr flestum öðrum þýskum kirkj- um, og voru þær bræddar upp og notaðar til hern- aðarþarfa (t. d. í fallbyssukúlur). í stað hinnar frægu »Kaiserglocke« var hin nýja »Deutsche Glocke am Rhein* sett þar, sem hin hafði verið árið 1924. Er hún 500 zentner að þyngd. (Zentner er þýsk vog; er einn zentner = 50 kílógröm. Er klukkan því 25 þús. kg. að þyngd). Hinir þungu og hátignarfullu málmhljómar hennar bárust í fyrsta skifti út yfir borg- ina og nágrenni hennar 30. júní 1930, er hinar síð- ustu leifar frakkneska setuliðsins hurfu á brott úr Rínarlöndum. Var þá mikið um dýrðir þar um slóðir,
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94

x

Óðinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Óðinn
https://timarit.is/publication/205

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.