Andvari - 01.01.1975, Side 32

30
BERGSTEINN JÓNSSON
ANDVARI
mörku og Hamborg. Eftir að vestur kom héldu þeir útflutningsmálinu vakandi
næsta áratuginn með tíðum bréfaskrifum, og sáu félagar þeirra um að fá bréf
þeirra eða kafla úr þeim birt. Kom allt slíkt í Akureyrarblaðinu Norðanfara,
sem þekkt var að því öll sín ár (1862-1885) að standa opið flestu eða öllu,
sem birtingar var leitað á.
Eini umtalsverði hópurinn, sem héðan fór og komst alla leið til Brasilíu,
30-40 manns, fór þangað sumarið 1873. En einmitt það ár komust hópferðir á
héðan af landi til Norður-Ameríku. Tók þá fyrir Brasilíuferðir af íslandi, og
rneira að segja fáeinir, sem þangað voru komnir, hurfu þaðan og til Kanada
eða Bandaríkjanna.
Það eru líka fólksflutningarnir til Norður-Ameríku frá og með árinu 1870,
sem oftast er eingöngu átt við, þegar rætt er um vesturferðir íslendinga. Mætti
þrengja tímabilið enn frekar og segja það hefjast með fyrsta hópnum stóra, 1873,
en ljúka rétt upp úr aldamótum 1900. Þeir sem fóru fyrir 1873 voru varla
nema á stangli, og eftir aldamót er helzt hægt að tala um eins konar eftirhreytur,
síðbúna ættingja og einstaklinga fremur en hópa og stórar fjölskyldur.
Á seytjándu öld réðu Svíar lítilli fótfestu á austurströnd Norður-Ameríku.
Þá fluttust fáeinir þeirra þangað og urðu sumir eftir, þegar Englendingar tóku
þær lendur undir sig. Þess má geta, að af Svíum þessum telja hvítir menn í
Norður-Ameríku sig hafa lært að smíða þau hús og ganga frá, sem á íslenzku
hafa verið kölluð bjálkahús.
Síðan líður cg bíður svo, að fáir einir og sem næst stakir gerast til þess frá
Norðurlöndum Evrópu að flytjast til Norður-Ameríku og setjast þar að. Það er
loks 1825, að fámennur hópur norskra kvekara og náinna æítingja þeirra og vina
tekur sig upp, fær sér skip og flyzt til New York ríkis. - Enn líða nokkur ár.
Bréf fara rnilli frænda og vina, og senn fer fólk að tínast frá Noregi vestur
um haf. Voru það einkum ódýrar og auðfengnar bújarðir, svo og von um betri
afkomu, ef ekki vísan gróða, sem ýtti undir ungt sveitafólk og staðfestulitla
fiskimenn að ráðast í þessi stórræði, þegar hér var komið sögu.
Um 1840 eru Svíar einnig teknir að flytjast vestur, einkum úr héruðum
og sveitum, þar sem tilfinnanlega var farið að þrengjast um menn; en líka
voru þar áberandi áhangendur heittrúarsafnaða, sem áttu í útistöðum við
ríkiskirkjuna og þjóna hennar. Danir eru þá einnig komnir á stúfana, en fara sér
þó að öllu mun hægar en frændurnir handan Eyrarsunds.
Heldur fór þessi fólksstraumur vaxandi en hitt næstu árin, en það kom
í veg fyrir stórflóð, að ferðirnar voru í senn erfiðar og háskalegar, og þar á
ofan voru þær ofvaxnar fjárhaglegri getu fátækra bænda og erfiðisfólks.