Andvari - 01.01.1975, Síða 159

andvaiu
ÍIULDUMÁL
157
7. Eyvindarmúli „hjá Múla". 8. Fjalllendið innarlega í FljótshlíS meS bæjunum Eyvindarmúla,
Arkvörn og Háa-Múla. Vegalengdin milli Eyvindarmúla og Háa-Múla er um 600 m.
Af fylgsnum nafns höfundarins, sem öll eru í mansöngvum, er hið síðasta
viðamest (VI,5). Þar er greinilega um málrúnir að ræða. Einar Ölafur Sveinsson
telur, að fólgið sé orðið ptn (BóÖH. 123): „bótin sára er plástur = p; bjarnar nátt
er vetur, en hér mun átt við rúnaheitið ís = í; býsna angrib stinna er nauð = n.“
En skýringin fær ekki staðizt. Plástur er ungt rúnaheiti og þekkist ekki í gömlum
rímum. „P hefi eg ekki séð táknað í rímum, en líklega mundi til þess vera haft
b,“ segir Páll Eggert Ólason (Fólgin nöfn í rímum 123). Vissulega er bjarnar
nátt vetur: „a er ár, sumar, vetr og allar árstíðir, tólf mánuðir, tvö misseri,
o. s. frv.“ (Páll Eggert Ölason). En sá, sem heldur því fram, að ár sé is, getur
eins sagt, að a sé b, af því að hvort tveggja sé bókstafur. Enginn vafi er á, að
býsna angrið stinna þýði nauð eða n.
A fyrri öldum vígaferla voru sár metin til tjár. Nægir að benda á mál-
tækið: „Dýr mundi Elafliði allur.“ Bótin sára mun þýða fé eða f. - Það er eldforn
siður Germana að telja tímann í nóttum og vetrum, því að þeir töldu ljósið af
rnyrkri komið. Dagur er því sonur Nætur í norrænni goðafræði. Bjarnar nátt
er skýlaus vetrarkenning, sem í málrúnum þýðir ár, þ. e. a eða á. - Orðið angr
með ýmsum búnaði er venjulegt tákn rímnaskáldanna fyrir nauð eða n. Hið
fólgna mál í 5. erindi VI. rírnu er áreiðanlega fé — ár — nauð, þ. e. fán. Þar eð
lengd hljóða var ekki táknuð í rúnum - nema tvírituð samhljóð í málrúnum
ungra rímna — er hér komið orðið fánn (hinn gljáandi), sem talið er meðal
orwaheita í Þulum. Fánn hlýtur að vera viðurlag við fornafnið ég í 2. vísuorði.
Það sannar bótin, sem er ótvírætt nefnifall eins og ég.
„Um ókend heiti hafa þulur sjerstaklega verið heimild rímnaskálda. í
nmum eru oft notuð heiti, sem finnast í þulum, en annars ekki í fornum heim-
ildum“ (Björn K. Þórólfsson: Rímur fyrir 1600, 86. bls.).